Paragraaf 3 Onderhoud kapitaalgoederen

De gemeente heeft de verantwoordelijkheid voor het beheer van de openbare ruimte en gemeentelijke gebouwen. Deze openbare ruimte bestaat uit kapitaalgoederen. Dit zijn wegen, openbare verlichting, riolering, civiele kunstwerken, water, groen en gebouwen. Kapitaalgoederen hebben onderhoud nodig, zodat wij een veilig gebruik kunnen waarborgen. Zowel meerjarig groot onderhoud als klein onderhoud. De kosten daarvan en de planning zijn vastgelegd in beheerplannen.

Onze uitgangspunten daarbij zijn: het actuele beleidskader, het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten, de nota Reserves en Voorzieningen 2016 en de Financiële Verordening 2017 (inclusief afschrijvingstabel). In het kader van het financieel toezicht hecht ook de provincie grote waarde aan actuele beheerplannen. De beheerplannen laten zien of de budgetten de komende jaren voldoende zijn om aan de vastgestelde beleidskaders te voldoen.

In onderstaande tabel zijn de beschikbare beheerplannen weergegeven, evenals het gemeentelijk beleid dat daaraan ten grondslag ligt.

De genoemde cijfers in deze paragraaf bevatten niet alleen het onderhoud/beheer, maar zijn inclusief kapitaallasten.

Kerncijfers
Het areaal van 8.000 lichtmasten en 8.270 armaturen verschilt in leeftijd en uitvoering. Qua materiaal komen met name aluminium masten voor, van oudsher ook masten van staal.

Beheer
In Ridderkerk zijn, naast de gemeente, ook andere beheerders verantwoordelijk voor de openbare ruimte met openbare verlichting. Zoals de wegen met verlichting die in eigendom zijn van het Waterschap Hollandse Delta.

De lichtmasten worden gemiddeld elke vier jaar visueel geïnspecteerd tijdens de lampvervanging. Stabiliteits- en sterktemetingen van lichtmasten vinden plaats wanneer lichtmasten 40 jaar oud zijn. Onveilige situaties, vaak gemeld door burgers en bedrijven, worden altijd direct opgelost. Armaturen hebben een gemiddelde levensverwachting van 25 jaar. Om de installatie heel, veilig en energiezuinig te houden is er een reserve Openbare verlichting, waarmee schommelingen in uitgaven worden gecompenseerd.

Vooruitblik
In 2020 staan de volgende onderdelen gepland:

• Het vervangen van ongeveer 500 stuks conventionele armaturen naar led-armaturen.
• Het plaatsen van ongeveer 30 stuks lichtmasten in polder het Zand.

Budget
Openbare verlichting	begroot
Klein onderhoud	157.400
Groot onderhoud	232.000
Investeringen	288.500
Saldo van storting en onttrekking reserve	-68.600
Totaal openbare verlichting	609.300
Stand reserve per 1 januari 2020	837.000
Storting	163.400
Onttrekking	-232.000
Stand reserve per 31 december 2020	768.400

Kerncijfers
Wij beheren in totaal 280 civiele kunstwerken. Daarvan worden er 58 beheerd bij andere beheerproducten (haven, recreatiegebieden, begraafplaats, spelen en wegen).

De onderverdeling van de overige 222 civiele kunstwerken is:

• 84 vaste bruggen/viaducten
• 2 tunnels
• 39 keermuren
• 31 dammen/duikers
• 4 geluidwerende constructies
• 45 dijktrappen
• 17 overige kunstwerken

Beheer
Wij werken met een veiligheidsurgentie en een economische urgentie. Deze bepalen we per kunstwerk en per situatie. Zo stellen we de urgentie van uitvoering vast. Blijkt dat de middelen niet toereikend zijn om onderhoudswerkzaamheden uit te voeren, dan is bijstelling van de begroting nodig. Onveilige situaties lossen we altijd direct op.

Vooruitblik
In 2020 worden de volgende onderdelen vervangen:

• Keermuur Havenstraat vervangen
• Trap Wilhelminastraat Ringdijk vervangen

Budget
Civiele kunstwerken	begroot
Klein onderhoud	84.800
Groot onderhoud	50.000
Investeringen	41.900
Totaal civiele kunstwerken	176.700

Kerncijfers
De gemeente beheert ongeveer:

• 62 ha plantsoenen
• 108 ha gras
• 4 ha verhardingen
• 16.500 bomen

De gemeente beheert twee recreatiegebieden, namelijk de Gorzen/Ridderhaven en het Reijerpark. De Grienden zijn in beheer bij het Zuid-Hollands Landschap. De Donckse Velden, het Oosterpark en de Wevershoek zijn in beheer bij het Natuur- en Recreatieschap IJsselmonde. Het Donckse Bos valt onder de Stichting Het Huys ten Donck. Voor het Waalbos is een beheerovereenkomst afgesloten met Staatsbosbeheer. De surfbocht bij het Waalbos is in beheer van het Natuur- en Recreatieschap IJsselmonde (NRIJ). Er vindt nog overleg plaats over de toekomst van het NRIJ.

Beheer
Bij de evaluatie van het Beleidskader Duurzaam Beheer in 2013 is besloten dat centrumgebieden op B-niveau worden onderhouden in plaats van op A-niveau. Woongebieden en recreatiegebieden worden ook op B-niveau onderhouden, bedrijventerreinen op C-niveau.

Vooruitblik
De onderhoudskwaliteit van de openbare ruimte staat onder druk. Naast klimatologische veranderingen is de werkdruk bij aannemers hoog. Personeelskrapte veroorzaakt regelmatig dat het afgesproken onderhoudsniveau niet wordt gehaald met als resultaat een verslechterd beeld van de openbare ruimte en ontevreden inwoners.

In deze situatie kan extra budget ingezet worden om het onderhoudsniveau te verhogen, maar gezien de mogelijkheden van de aannemers is dit geen garantie dat het zichtbaar verbetert.

Het zoeken naar een oplossing om gedurende het jaar het afgesproken onderhoudsniveau te halen is een uitdaging.

In een deel van de gemeente is in 2019 gestart met de pilot all-electric, het onderhouden van de openbare ruimte in frequentie in plaats van op beeldkwaliteit en participatie met bewoners. Als de pilot succesvol is zal deze werkwijze gemeentebreed worden ingevoerd.

Met het vaststellen van de Integrale Visie per wijk op groen in de openbare ruimte wordt het belang van het aanwezige groen, in en buiten de woonwijken vastgelegd.

Tevens wordt in de Visie aangegeven waar kansen zijn het openbaar groen kwalitatief te verbeteren en waar mogelijk uit te breiden.

De klimaatverandering zal ook invloed hebben op het inrichten, beheren en onderhouden van het openbaar groen. In 2019 is meer dan daarvoor aandacht gegeven aan biodiversiteit waaronder bij-vriendelijke bermen. Dit wordt in 2020 voortgezet en uitgebreid qua locaties.

Budget
Openbaar groen	begroot
Onderhoud, incl. groot onderhoud	1.668.700
Investeringen	0
Totaal openbaar groen	1.668.700

Kerncijfers
De gemeente telt 175 speelterreinen en vier locaties op schoolpleinen:

• 94 bloklocaties (0-6 jaar)
• 39 blok-/buurtlocaties (0-12 jaar)
• 28 buurtlocaties (6-12 jaar)
• 9 wijklocaties (0-100 jaar), waaronder de wijksportlocaties Bolnes en Slikkerveer
• 5 overige locaties: Kinderboerderij, Ridderhaven, Jeu de Boulesbaan, St. Jorisstraat en uitkijktorens
• 4 opengestelde schoolpleinen vanuit het speelbeleid: de Piramide (Groen schoolplein), de Reijer, de Bongerd en de Wingerd

Daarnaast heeft de gemeente bijgedragen aan de volgende scholen om het schoolplein te vergroenen en open te stellen voor de omgeving:

• Klimop, Dr. Schaepmanschool, Piramide Rijsoord

Beheer
Op basis van vier inspecties per jaar voeren we klein en groot onderhoud uit. ‘Schoon, heel en veilig’ is daarbij ons uitgangspunt. Na gemiddeld twintig jaar wordt een speelterrein vervangen. De leeftijdsopbouw van de doelgroep in de wijk bepaalt mede de wijze van vervangen.

Bij de reconstructie van speelterreinen wordt rekening gehouden met de toegankelijkheid voor kinderen met een beperking. In dit kader en ook vanuit hygiënisch oogpunt zal, binnen de budgettaire mogelijkheden, gestreefd worden naar kunstgrasondergronden.

Vooruitblik
In 2020 zijn naast standaard onderhoud en incidentele vervangingen van speeltoestellen de volgende reconstructies gepland:

• Cronjéplein
• Erasmuspark in combinatie met Noordmanstraat
• Lohmanpark

Daarnaast groot onderhoud aan diverse kunstgras trapvelden.

Budget
Speelvoorzieningen	begroot
Klein onderhoud	306.500
Groot onderhoud	47.900
Investeringen	691.300
Saldo van storting en onttrekking reserve	25.900
Totaal speelvoorzieningen	1.071.600
Stand reserve per 1 januari 2020	122.300
Storting	73.800
Onttrekking	-47.900
Stand reserve per 31 december 2020	148.200

Kerncijfers
De lengte van het wegennet in beheer bedraagt ongeveer 171 km met een oppervlakte van 2.150.000 m². Hiervan bestaat ongeveer 80% (ofwel 1.692.810 m²) uit elementenverharding en ongeveer 20% (ofwel 457.190 m²) uit asfaltverharding.

 Beheer
Naast landelijk geldende uitgangspunten voor onderhoud aan wegen is rekening gehouden met de vastgestelde kwaliteitsniveaus. Met ingang van 2011 is het onderhoudsniveau van de verhardingen van woonstraten verlaagd van ‘basis’ naar ‘minimaal’. Tevens is het onderhoudsniveau van de verhardingen winkelcentra verlaagd van ‘exclusief’ naar ‘standaard’.

Het uitvoeringsprogramma is aangepast aan het beschikbare budget voor Groot Onderhoud en Rehabilitaties. Voor de periode 2014-2018 is het uitvoeringsprogramma bepaald. Dit gebeurt op basis van de inspectie, onderzoeken, levensduur, uitstraling (kwaliteitsniveau) en binnenstedelijke ontwikkelingen.

Bij asfaltwerken dient vertraging van het noodzakelijk onderhoud voorkomen te worden in verband met kapitaalvernietiging. Stellen wij het onderhoud aan het asfalt te lang uit? Dan zijn zwaardere of duurdere maatregelen nodig. Elementenverharding kent geen kapitaalvernietiging. Bij uitstel loopt enkel de beeldkwaliteit terug.

Naast groot onderhoud vindt er klein onderhoud plaats. Waar groot onderhoud gericht is op het in goede staat brengen, is klein onderhoud gericht op het in goede staat houden, bijvoorbeeld plaatselijk herstel van verzakte bestrating. Binnen het dagelijks onderhoud worden de gevaarlijke situaties direct verholpen. Waar de veiligheid in het geding is, wordt dus direct onderhoud gepleegd. Dit kan bijvoorbeeld een spoelgat in de weg of losse tegels door boomwortels zijn.

Vooruitblik
Groot onderhoud bestaat uit het opnieuw bestraten van de verharding met oud materiaal of het vervangen of repareren van een asfaltdeklaag.

Op de volgende wegen is groot onderhoud voorzien:

• Vervanging deklaag Burgemeester de Zeeuwstraat (stil asfalt)
• Vervanging deklaag Popelierenlaan (stil asfalt)
• Vervanging deklaag Johan Sebastiaan Bachstraat (stil asfalt)
• Rivierenbuurt-Scheldeplein herinrichting
• Rembrandweg nieuwbouw (Raadhuispassage-Frans Halsstraat)
• Herbestrating Rosmolen.
• Herbestrating Bourgondische laan.
• Herbestrating Karper, Brasem.
• Herbestrating Erica, Azalea en Dahliastraat.

Budget
Wegen	begroot
Klein onderhoud	1.184.400
Groot onderhoud	1.622.100
Investeringen	867.200
Saldo van storting en onttrekking reserve	-614.700
Totaal wegen	3.059.000
Stand reserve per 1 januari 2020	5.903.500
Storting	1.007.400
Onttrekking	-1.622.100
Stand reserve per 31 december 2020	5.288.800

Kerncijfers

• 118 km gemengde riolering
• 66 km regenwaterriolering
• 75 km vuilwaterriolering
• 18 km drukriolering
• 26 km persleiding
• 22.000 rioolaansluitingen
• 19.500 trottoir- en straatkolken
• 47 rioolgemalen
• 115 drukrioleringspompen
• 2 tunnelgemalen
• 9 bergbezinkvoorzieningen
• 2 bergingsriolen

 

Beheer
Riolering heeft tot doel het beschermen van de volksgezondheid, de kwaliteit van de leefomgeving, de bodem en het grond- en oppervlaktewater. De gemeente is daarom verantwoordelijk voor de inzameling van het stedelijk afvalwater en hemelwater. Daarnaast probeert zij eventuele nadelige gevolgen van de grondwaterstand te beperken. Het beleid ten aanzien van het beheer van riolering is verankerd in het Gemeentelijk Rioleringsplan 2018-2022 (GRP), dat in 2017 door de Raad is vastgesteld. De kosten worden gedekt binnen de rioolheffing. Ook wordt een financiële reserve opgebouwd voor toekomstige vervangingsinvesteringen. De kosten zijn opgedeeld in twee stromen:

1. Het beheer- en onderhoud, exploitatiekosten.
2. Vervangingsinvesteringen, die betrekking hebben op alle onderdelen van de (afval)waterketen.

Vooruitblik
In 2019 is een start gemaakt met het voorbereiden voor het vervangen van de riolering aan de Westmolendijk. Deze riolering wordt in 2020 vervangen.
In 2020 worden maatregelen voorbereid aan het rioolstelsel van de Donckselaan e.o., waarna uitvoering kan plaats vinden.
In 2020 wordt de riolering in de Klaas Katerstaat en Kuyperstraat te vervangen. Dit is een onderdeel van de verbinding van het industrieterrein Kerkepolder met de bergbezinkleiding in het plantsoen aan de Jonkheer Van Karnebeekweg.
De voorbereiding voor het vervangen van riolering in de Hovystraat en Jonkheer De Savornin Lohmanstraat is afgerond en de werkzaamheden worden 2020 uitgevoerd.
Voorbereidingen voor vervangen van riolering in de Vlasstraat, Blauwbloem- en Witbloemstraat is voorbereid en wordt in 2020 uitgevoerd. Op deze projectlocatie wordt tevens hemelwaterriolering aangelegd.
In 2019 heeft een rioolinspectie plaats gevonden in de wijk Drievliet 1. Op basis van de verkregen inspectieresultaten wordt een renovatieplan opgesteld. Dit plan wordt in 2020 uitgevoerd.
Door klimaatverandering zijn we genoodzaakt gebieden door te lichten. In 2019 is een start gemaakt met het uitvoeren van een stresstest voor wateroverlast. Bij aandachtsgebieden worden maatregelen voorgesteld en opgenomen in het uitvoeringsprogramma.

Budget
Riolering	begroot
Onderhoud	3.579.400
Investeringen	88.000
Totaal riolering	3.667.400

Waterhuishouding

Kerncijfers

• 27,6 hectare oppervlaktewater
• 26,3 km beschoeiing
• 45,7 km natuurvriendelijke en onbeschoeide oevers

 

Beheer
Het waterschap is verantwoordelijk voor het beheer van hoofdwatergangen en andere belangrijke wateren binnen de gemeente. Daarnaast heeft het waterschap onder andere de taak om te controleren of het onderhoud door de gemeente en derden naar behoren wordt uitgevoerd. Ook het beleid van het waterschap is sterk richtinggevend voor het waterbeheer van de gemeente. De doelstellingen en maatregelen voor de komende jaren is door het waterschap vastgelegd in hun beheerprogramma 2016-2021.

Wij hebben ook watergangen in beheer, welke periodiek door het waterschap worden gecontroleerd  op waterkwantiteit. Zo mogen er bijvoorbeeld niet teveel bagger of waterplanten aanwezig zijn in het water. Op basis van metingen van de baggeraanwas op de waterbodem bepalen we welke gemeentelijke watergangen worden gebaggerd. Het waterschap baggert haar eigen watergangen. Is de aanliggende grond van de gemeente, dan zijn wij verplicht deze bagger te ontvangen. De gemeente betaalt dan ook voor het transporteren en afvoer ervan. Beschoeiingen worden op basis van inspecties vervangen. Daarbij is veiligheid vaak doorslaggevend.

Vooruitblik
In 2020 is het baggeren van de watergangen in de wijken Bolnes-Slikkerveer en deels Centrum gepland.
Vervanging van beschoeiing zal incidenteel plaatsvinden.

Budget
Waterhuishouding	begroot
Klein onderhoud	240.400
Groot onderhoud	163.900
Totaal waterhuishouding	404.300
Stand reserve per 1 januari 2020	166.400
Storting	0
Onttrekking	0
Stand reserve per 31 december 2020	166.400

Kerncijfers
Aantal ondergrondse containers: 267 (per 1 januari 2017)

Beheer
In de huidige situatie is het onderhoud, de reiniging en de garantie van de ondergrondse containers geborgd in een onderhoudsovereenkomst van de gemeente met de leverancier. Het betreft in totaal 267 containers voor restafval, papier en glas. De ondergrondse container is onderdeel van de openbare ruimte (onroerende goederen) en komt als investering ten laste van de gemeente. De NV BAR Afvalbeheer faciliteert de gemeente in de aanschaf, plaatsing en het onderhoud van de ondergrondse containers.

Kerncijfers
De haven van Ridderkerk, langs De Noord, bestaat uit het waterdeel, kaden, steigers en terrein. Met uitzondering van de locatie bij de passantensteiger, is het haventerrein volledig verhuurd.

Beheer
Binnen het Groot Onderhoud (reserve) wordt gerekend met het eens in de acht jaar baggeren van de haven.
Voor het vervangen van de constructies is het uitgangspunt dat dit pas op zeer lange termijn (> 30 jaar) aan de orde is. Daarom worden er nu geen middelen voor gereserveerd.

Vooruitblik
De haven van Ridderkerk wordt gebruikt voor zowel bedrijfsmatige als recreatieve activiteiten. Dit leidt soms tot tegenstrijdige belangen. Een andere ontwikkeling is dat de beheerskosten van de gemeentelijke haven – onder meer door strengere regelgeving – stijgen. Een herbezinning op het huidige gebruik van de gemeentelijke haven is om bovenstaande redenen gewenst.
In het collegeprogramma is opgenomen dat een visie voor de gemeentelijke haven opgesteld wordt. Naar verwachting is deze visie in 2^e kwartaal van 2020 gereed.
Er is een onderzoek gestart naar het nautisch beheer, inclusief de aanslibbingsproblematiek.

Budget
Haven	begroot
Klein onderhoud	28.500
Saldo van storting en onttrekking reserve	32.700
Totaal haven	61.200
Stand reserve per 1 januari 2020	82.700
Storting	32.700
Onttrekking	0
Stand reserve per 31 december 2020	115.400

In 2018 zijn de MJOP’s voor alle accommodaties vastgesteld en zijn hiervoor de benodigde financiële reserves op orde gebracht. Het onderhoud wordt conform MJOP uitgevoerd.

Gemeentelijke Gebouwen

Kerncijfers
De gemeente heeft 66 accommodaties in eigendom. Dit zijn:

• het gemeentehuis en de voormalige gemeentewerf
• onderwijsgebouwen
• binnensportaccommodaties (gymzalen/sporthallen)
• peuterspeelzaal en kinderdagverblijven
• wijkcentrum
• verenigingsgebouwen
• een rouwcentrum
• bedrijfsruimten
• enkele woningen

Beheer en beleid
In april 2016 is het uitvoeringsprogramma van het Integraal Accommodatieplan Ridderkerk (IAP) vastgesteld. Hierin wordt richting gegeven aan de toekomst van verschillende gemeentelijke gebouwen. Voor een groot aantal gemeentelijke gebouwen (waarvoor in het kader van het IAP geen ingrijpende wijzigingen worden voorgesteld) is een meerjarenonderhoudsplan (MJOP) opgesteld. In het MJOP zijn de kwaliteitscriteria voor de gebouwen die van strategisch belang zijn vastgesteld. De algemene conditie van onze gebouwen is tussen 5 (matig) tot 3 (voldoende). Op basis van het beleid passen wij duurzaam beheer toe en voldoen we aan de Arbo- en veiligheidsvoorschriften.

Onderwijs-gebouwen
Jaarlijks stelt de gemeente een jaarprogramma vast op basis van aanvragen door schoolbesturen. In dit jaarprogramma zijn alle uitbreidingen en nieuwbouw van schoolgebouwen opgenomen, inclusief de financiële consequenties daarvan. De aanvragen voor het jaarprogramma worden getoetst aan de Verordening Voorziening Huisvesting Onderwijs (2015). Het beleidskader voor de middellange termijn is geëvalueerd in het Integraal Accommodatieplan.

Sport- en Welzijnsaccommodaties
Voor een groot aantal gemeentelijke gebouwen (waarvoor in het kader van het IAP geen ingrijpende wijzigingen worden voorgesteld) is een meerjarenonderhoudsprogramma opgesteld.

Rouwcentrum
Bij de begraafplaats Vredehof bevindt zich een rouwcentrum voor rouwbezoeken en uitvaartplechtigheden. Het rouwcentrum wordt gebruikt voor diensten voorafgaande aan een begrafenis op Vredehof en Rusthof, maar ook als wordt gekozen voor crematie of elders begraven is de aula geschikt voor een plechtigheid vooraf.

Vooruitblik
In 2019 is het rouwcentrum aangepast, deels uitgebreid en binnen de architectonische mogelijkheden gemoderniseerd.
De verwachting is dat de eerste jaren geen bouwkundige aanpassingen nodig zijn.

Budget
Gemeentelijke gebouwen	begroot
Klein onderhoud	2.138.500
Groot onderhoud	865.000
Investeringen	39.300
Saldo van storting en onttrekking reserve	-421.400
Totaal gemeentelijke gebouwen	2.621.400
Stand reserve per 1 januari 2020	2.224.800
Storting	443.600
Onttrekking	-865.000
Stand reserve per 31 december 2020	1.803.400

Budget
Sportaccommodaties	begroot
Klein onderhoud	959.000
Groot onderhoud	501.500
Investeringen	6.147.800
Saldo van storting en onttrekking reserve	-284.000
Totaal sportaccommodaties	7.324.300
Stand reserve per 1 januari 2020	1.403.000
Storting	250.000
Onttrekking	-534.000
Stand reserve per 31 december 2020	1.119.000