Programma 10. Gezondheid en duurzaamheid

Vanuit concrete projecten dragen wij bij aan een duurzame samenleving. Er wordt steeds meer afval gescheiden. De volgende onderwerpen hebben onze continue aandacht: verminderen van het aantal geluidgehinderden, vermindering van het klimaatprobleem en stimuleren van het gebruik van duurzame energie, het beheersen van de gemeentelijke bodemproblematiek, verlagen van risico’s binnen de gemeente bij de productie, het vervoer, de opslag en het gebruik van gevaarlijke stoffen, het verzorgen van een goede inzameling van huishoudelijk afval, duurzame mobiliteit en de verbetering van luchtkwaliteit. Door heldere en tijdige voorlichting zetten we in op geestelijke en lichamelijke gezondheid. Toegankelijke gezondheidszorg is belangrijk. Hier ligt een sterke relatie met zorg.
Dierenwelzijnsaspecten maken integraal onderdeel uit van het gemeentelijk beleid.

Dierenwelzijn
De gemeente heeft de wettelijke taak om zwerfdieren minimaal twee weken op te vangen. Deze taak wordt in de regio Rotterdam-Rijnmond uitgevoerd door de Nederlandse Vereniging tot Bescherming van Dieren (Dierenbescherming).

Riolering
Het klimaatadaptief beheer krijgt de komende jaren vorm. De relatie met andere beheerdisciplines wordt daarbij steeds belangrijker. Door klimaatverandering zijn we genoodzaakt gebieden door te lichten (stresstest). Tijdens de planperiode van het GRP (Gemeentelijk rioleringsplan 2018-2022) worden rioolstelsels in bebouwd gebied doorgerekend. Bij aandachtsgebieden worden maatregelen voorgesteld.

Milieubeheer
Asbesttoezicht
Per 1 januari 2019 is het asbesttoezicht overgedragen aan de DCMR. De DCMR volgt het asbest van sloop tot stort. Door de overdracht van deze taken aan de DCMR, voldoen we aan onze wettelijk verplichting.

Lood in bodem bij speelplaatsen
In 2019 is in opdracht van de provincie Zuid-Holland onderzoek gedaan naar de aanwezigheid van lood in de bodem bij kinderspeelplaatsen heeft één speelplaats opgeleverd waar op termijn maatregelen ter verbetering van de bodemkwaliteit genomen moeten worden.

Klimaatwet en klimaatakkoord
De Klimaatwet is op 28 mei 2019 door de Eerste Kamer aangenomen. Hierin staan de klimaatdoelstellingen voor de regering. Tegelijkertijd is het een kader voor de ontwikkeling, effectmeting en wijze van verantwoording van het beleid dat moet leiden tot het halen van de wettelijke vastgelegde klimaatdoelstellingen.

Op 28 juni 2019 heeft het kabinet het Klimaatakkoord gepresenteerd. Het is een overeenkomst tussen veel organisaties en bedrijven in Nederland om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Het doel is om de CO2-uitstoot in 2030 met 49% verminderen. Ook het congres van de VNG heeft unaniem ingestemd met het klimaatakkoord.

Fairtrade
Eind 2019 is de hercertificering, voor een periode van 2 jaar, van de titel Fairtrade gemeente aangevraagd bij de landelijke organisatie.

Begraafplaatsen
Het intensieve gebruik van het rouwcentrum en de aldaar aanwezige knelpunten voor een correcte dienstverlening maakte het aanpassen van het rouwcentrum noodzakelijk.
Het gebruik van de begraafplaatsen resulteert in het op termijn noodzakelijk uitbreiden van begraafplaats Vredehof.

Dierenwelzijn
In 2019 hebben we het continueren van de opvang van zwerfdieren geborgd door het afsluiten van een nieuwe dienstverleningsovereenkomst opvang zwerfdieren met de Dierenbescherming.

Riolering
Afgelopen jaar lag de focus op het uitvoeren van de stresstest (wateroverlast). De definitieve uitkomsten hiervan worden in 2020 gepresenteerd. Het inzicht in mogelijke wateroverlast locaties is hiermee vergroot.

Afval
Beleidsplan
In 2019 heeft de gemeenteraad van Ridderkerk het ‘Beleidsplan afval en grondstoffen 2019-2023’ vastgesteld.

Afvalstoffenverordening
In 2019 is de afvalstoffenverordening van Ridderkerk opgesteld. De verordening geeft de wettelijke kaders en randvoorwaarden aan die benodigd zijn om NV BAR-Afvalbeheer uitvoering te kunnen laten geven aan het ‘Beleidsplan afval en grondstoffen 2019-2023’.

Apothekersroute
In 2019 is er door NV BAR-Afvalbeheer een apothekersroute in de gemeente gerealiseerd. Dit houdt in dat de gemeente, via een erkende verwerker, zorg draagt voor de afvoer en verwerking van het medicijnafval en de naaldenbekers die patiënten inleveren bij apotheken. De NV BAR-Afvalbeheer regelt de afvoer en verwerking van medicijnafval en naaldenbekers nu centraal, waardoor uniformiteit in het beleid ontstaat.

Papierconvenant
In december 2019 liep het papierconvenant van verenigingen, kerken en scholen in Ridderkerk af.
In september 2019 hebben de verenigingen voor de laatste keer oud papier en karton ingezameld.

Milieubeheer
• Het aantal geluidgehinderden is teruggebracht.
• Er is een bijdrage geleverd aan verbetering van de luchtkwaliteit.
• Er is een bijdrage geleverd aan verbetering van de bodemkwaliteit.

Energietransitie
Samen met 22 andere gemeenten, Waterschappen en de Provincie Zuid-Holland is gewerkt aan de energiestrategie voor de regio Rotterdam - Den Haag. Er is een belangrijke bouwsteen voor de concept RES opgesteld en vastgesteld namelijk het Energieperspectief 2050.

In opdracht van bewonerscoöperatie De Groene Stroom is op het dak van sportzaal De Werf in Slikkerveer 228 zonnepanelen geïnstalleerd. Deze kleine, schone energiecentrale levert genoeg groene elektriciteit op voor ongeveer 25 Ridderkerkse huishoudens.

Fairtrade
In 2019 heeft het Ridderkerkse Kraanwagenbedrijf het Fairtrade certificaat ontvangen. Zij zijn daarmee de honderdste Fairtrade deelnemer in Ridderkerk. Andere bedrijven en organisaties die in 2019 het Fairtrade certificaat ontvingen zijn onder andere: het Waterschap Hollandse Delta, de Bibliotheek Aanzet en Fleur Vision.

Begraafplaatsen
Het aangepaste rouwcentrum is in september geopend voor de uitvaartdiensten en voldoet qua ruimte voor de auladiensten en voorzieningen aan de geuite wensen van voor de verbouwing. Het gebouw is zodanig aangepast dat er geen gasaansluiting meer aanwezig is.

Onderzoek naar de bodemgesteldheid van het terrein voor de uitbreiding van de begraafplaats is uitgevoerd.
Gezien de noodzakelijke ophoging is beschikbare kwalitatief goede grond uit andere projecten deels op het terrein opgeslagen.
Wat hebben we daarvoor gedaan

Dierenwelzijn
In 2019 is een nieuwe dienstverleningsovereenkomst opvang zwerfdieren met de Dierenbescherming afgesloten tot en met 31 december 2021.

Riolering
Bij toekomstige rioolvervanging wordt rekening gehouden met de uitkomsten van de stresstest wateroverlast. Overigens kunnen klimaatadaptieve maatregelen niet alleen binnen de riolering worden gevonden. Dit betekent een integrale aanpak van de gehele openbare ruimte.

Naast aanpassingen aan het rioolstelsel vindt communicatie naar de inwoners plaats om de bewustwording te stimuleren over de (zichtbare) klimaatverandering (risico dialoog voeren).

Afval
Beleidsplan
Restafval wordt voortaan ingezameld met PMD en dit wordt via een scheidingsinstallatie van elkaar gescheiden. Ook wordt een variabel tarief op PMD + restafval en een toegangscontrole op ondergrondse containers en cocons geïntroduceerd. Inwoners hebben nieuwe minicontainers ontvangen en op veel plekken zijn gft-cocons geplaatst. De reinigingsronde voor minicontainers voor gft is komen te vervallen.

Om het nieuwe afvalbeleidsplan te ondersteunen hebben we diverse activiteiten ondernomen op het gebied van communicatie. Zo is er een nieuwe website voor NV BAR-Afvalbeheer live gegaan en zijn de sociaal mediakanalen (Facebook, Instagram en Twitter) opgezet. Daarnaast zijn informatie- en inloopavonden voor inwoners georganiseerd. We hebben twee keer een Duurzaamheidskrant uitgebracht. Ook zijn de eerste bewustwordingscampagnes van start gegaan door middel van advertenties in huis-aan-huiskranten, straatborden en website. We hebben op marktjes gestaan om inwoners van informatie te voorzien. Verder is er een nieuwe app, de BAR Afval-app, in gebruik genomen. Hiermee voorzien we de inwoners direct van relevante informatie. We hebben ook de inwoners middels persberichten en berichten in de Blauwkai op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen.

Afvalstoffenverordening
Aan het eind van 2019 heeft, overeenkomstig bestuursrechtelijke procedure, de ontwerp-Afvalstoffenverordening ter inzage gelegen in het gemeentehuis. Inwoners zijn daarmee in de gelegenheid gesteld om een zienswijze in te dienen. Besluitvorming over de verordening door de raad van Ridderkerk vindt plaats in 2020.

Apothekersroute
Hiervoor is een contract afgesloten met een erkende verwerker van KCA. De NV BAR-Afvalbeheer mist namelijk de vereiste expertise en certificering om zelf de afvoer en verwerking van dit soort chemisch afval te verzorgen. Er zijn verschillende vormen van communicatie gebruikt om de apothekersroute kenbaar te maken bij de apothekers, maar ook bij de inwoners.

Papierconvenant
In 2019 zijn met de desbetreffende verenigingen nieuwe afspraken gemaakt voor de periode 2019-2024.

Milieubeheer
In december 2019 is de evaluatie over 2019 van het Milieu- en Duurzaamheidsprogramma opgesteld. Deze beschrijft de voortgang van de doelen uit het programma.

Vermindering aantal geluidgehinderden
• Op 15 oktober 2019 is het Actieplan Geluid 2019-2023 vastgesteld. Centraal in het Actieplan geluid staan de maatregelen om de geluidsoverlast terug te dringen. Met dit Actieplan worden tevens plandrempels vastgesteld.
• Op de Rijksstraatweg, tussen Geerlaan en Waaldijk, is een nieuwe deklaag aangebracht in de vorm van geluidreducerend asfalt.
• In de raadsvergadering van 12 december 2019 is besloten om de ontbrekende afscherming lang de A15/A16, ter hoogte van Ridderkerk West, te realiseren. Ook is besloten hiervoor het benodigde budget beschikbaar te stellen.
• In december 2019 is op verzoek van de gemeenteraad gestart met een aanvullend onderzoek naar mogelijke maatregelen rond A15 en Rotterdamseweg. Het doel is om het geluid te verminderen en de luchtkwaliteit te verbeteren.
• Er zijn in 2019 totaal 2 woningen van de B-lijst (geluidsbelasting tussen 60 en 64 decibel) gesaneerd waarbij maatregelen zijn getroffen vanwege geluid afkomstig van de Rijnsingel.

Verbetering luchtkwaliteit
De volgende maatregelen uit het Actieplan Luchtkwaliteit 2018-2019 zijn uitgevoerd:
• Een zomer- en wintercampagne over houtstook. In de zomer gericht op BBQ en vuurkorven en in de winter op openhaarden.
• Er zijn extra bomen geplant in 2019. Bewoners van Drievliet kregen in oktober de mogelijkheid een gratis boom voor in de tuin aan te vragen. De animo was zo groot dat binnen twee weken het maximaal aantal bomen was aangevraagd.
• Vanaf begin 2019 hebben 15 bewoners zelf de luchtkwaliteit rond hun woning gemeten. Elke maand zijn de buisjes vervangen en retour gestuurd aan de DCMR voor analyse. Het beeld dat uit de resultaten naar voren komt bevestigd wat ook op andere punten wordt gemeten en berekend. De gemiddelden blijven onder de wettelijke grenswaarde en onder de WHO-advieswaarde.

Verbetering bodemkwaliteit
• De bodemkwaliteitskaart van 2014 is herzien en gewijzigd vastgesteld voor de duur van 5 jaar. Met deze kaart kan zoveel mogelijk grond en baggerspecie binnen de gemeente als grond hergebruikt worden, zonder daarmee het duurzaam functioneel gebruik van de bodem te belemmeren. De Nota Bodembeheer is op basis van de evaluatie niet aangepast.
• In 2019 heeft het Rijk gevraagd aan gemeenten om een gemeentebreed onderzoek te doen naar de aanwezigheid van de stofgroep PFAS. Eind 2019 is met dit onderzoek gestart.

Energietransitie
Er is een online enquête uitgezet en een tweetal bewonersbijeenkomsten georganiseerd waarbij uitgangspunten zijn opgehaald voor het opstellen van de warmtevisie. Op de eerste bewonersbijeenkomst was de WoonWijzerWinkel ook aanwezig.

Klimaatadaptatie
Tegelijkertijd met de bijeenkomsten over de Groenvisie in september 2019 is de dialoog gevoerd met de bewoners over de gevolgen van de klimaatverandering. Dit heeft ons veel inzichten opgeleverd over hitte, droogte en wateroverlast in onze wijken. Deze opbrengst gebruiken we als input voor de klimaatadaptatiestrategie (eind 2020), om in 2050 waterrobuust en klimaatbestendig te zijn.

Fairtrade
In 2019 zijn er diverse activiteiten uitgevoerd op het gebied van Fairtrade. Voorbeelden hiervan zijn; Op 7 mei 2019 vond de regionale vergadering van Fairtrade Nederland in Ridderkerk plaats. Diverse deelnemende gemeenten uit Zuid-Holland, Noord-Holland en Zeeland zijn hiervoor naar Ridderkerk gekomen. Er zijn verschillende Fairtrade certificaten uitgereikt. In de Fairtrade week in het najaar van 2019 waren en diverse activiteiten op het gebied van Fairtrade in de bibliotheek. In deze week was er hiervoor aandacht in de bedrijfskantines, met dagelijks een verf bereid Fairtrade product. Daarnaast was er een gastcollege op het Farelcollege over Fairtrade producten.

Begraafplaatsen
Het rouwcentrum was de tweede week van januari tot september gesloten.
Het gebouw is intern verbouwd en met twee segmenten naar buiten toe uitgebreid. De hal, garderobe, toiletgroepen en aula zijn uitgebreid. Meubilair is vervangen c.q. uitgebreid.
Het gebouw wordt niet meer verwarmd door een cv-installatie op gas. Het gebouw is voorzien van zonnepanelen.

Omschrijving	Bedrag afwijking
1.2 Openbare orde en veiligheid
Lasten	8.200
Baten	0
Voordelig saldo € 8.200

Kleine verschillen onder de rapportagegrens van € 25.000 - Voordeel € 8.200

Omschrijving	Bedrag afwijking
7.1 Volksgezondheid
Lasten	21.700
Baten	0
Voordelig saldo € 21.700

Kleine verschillen onder de rapportagegrens van € 25.000 - Voordeel € 21.700

Omschrijving	Bedrag afwijking
7.2 Riolering
Lasten	1.305.600
Baten	-1.259.200
Voordelig saldo € 46.400

Riolering planmatig onderhoud - Nadeel € 92.800
In 2019 is € 1.272.000 minder uitgegeven aan rioleringsprojecten. In 2019 zijn de voorbereidingen gestart van diverse grote rioolvervangingsprojecten op de volgende locaties: Klaas Katerstaat, Jonkheer De Savornin Lohmanstraat, diverse straten in Rijsoord en Westmolendijk. Vanwege scopewijzigingen, complexiteit van samenhang tussen de projecten en planning derden schuift de voorgenomen uitvoering van 2019 door naar 2020.
Wij ontvangen van gemeente Rotterdam een bijdrage in het transport van afvalwater vanuit Beverwaard naar de afvalwaterzuiveringsinrichting. Deze bijdrage is opgebouwd uit afschrijvingslasten van het rioolsysteem en exploitatiekosten. In de begroting is een voorschot opgenomen ter hoogte van slechts de afschrijvingslasten. De afrekening in 2019 bestaat uit een deel van de eindafrekening van 2018 en de eindafrekening 2019. Al met al heeft het doorvoeren van afvalwater uit de Beverwaard een positief saldo van € 55.600 opgeleverd. In 2020 wordt de overeenkomst met gemeente Rotterdam voor het doorvoeren van afvalwater uit de Beverwaard aangepast. Op dit moment is de hoogte van de vergoeding nog niet in te schatten.

Overige kleine afwijkingen € 6.400 nadelig.

De lagere rioollasten en hogere baten leiden, samen met de overige resultaten op riolen en gemalen, tot een toevoeging - in plaats van de geraamde onttrekking - aan de voorziening beklemde middelen riolering (verschil
€ 1.414.000).

Riolering dagelijks onderhoud - Voordeel € 76.600
Dit jaar zijn er minder verstoppingen in zowel de huisaansluitingen als de riolering in de straat geweest. Ook hebben we minder lekkages gehad op het hoofdriool in de straat. Hierdoor is er dit jaar minder gebruik gemaakt van aannemers om dit op te lossen.
In mei 2019 heeft de gemeenteraad een besluit over de vergoeding van beheerkosten in Nieuw Reijerwaard genomen. De openbare ruimte is al voor een deel ingericht en wordt onderhouden. De achterliggende overeenkomst, waarin de kwaliteit van openbare ruimte, de wijze van toezicht hierop en vastlegging van “geleverde prestatie” wordt vastgelegd en daarmee de grondslag is voor de (af)rekening wordt in de loop van 2020 ondertekend. De afrekening (€ 10.300) voor het beheer en onderhoud vindt dus in 2020 plaats.

Overige gemalen - Voordeel € 47.900
In 2019 zijn de onderhoudskosten lager als gevolg van minder storingen aan de gemalen. Ook zijn de uitgaven lager door efficiënt onderhoud en inkoop van onderdelen. Daarnaast zijn de energiekosten lager. Doordat het minder regent draaien de pompen korter waardoor er energie wordt bespaard.

Kleine verschillen onder de rapportagegrens van € 25.000 - Voordeel € 14.700

Omschrijving	Bedrag afwijking
7.3 Afval
Lasten	259.100
Baten	-352.500
Nadelig saldo € 93.400

Afval - Nadeel € 49.900, structureel nadeel € 344.000
Het nadeel op afval bedraagt € 49.900.

Voor dit nadeel zijn als oorzaken te benoemen:
• Hogere verwerkingskosten afval en lagere opbrengsten grondstoffen.
• Lagere kosten uitrol afvalbeleidsplan als gevolg van verschuiving in de tijd van de incidentele projectkosten en de verkoop van de ingenomen en afgeschreven minicontainers.
• De NV BAR-Afvalbeheer heeft minder kosten doorbelast aan de gemeente voor onderhoudskosten ondergrondse containers.
• Kosten aanbesteding huishoudelijk restafval en de hierop volgende juridische procedures.
• Frictiekosten voor de inzameling van huishoudelijk afval.

Ter dekking van het nadeel op afval is in 2019 het restant van de voorziening beklemde middelen afvalstoffenheffing van € 112.500 aangewend.

Aangezien de verwerkingskosten en opbrengsten van de grondstoffen sterk onderhevig zijn aan exogene factoren, komen wij bij de 2e Tussenrapportage 2020 terug op de structurele gevolgen.

Doorberekening BAR-bijdrage naar programma’s en taakvelden - Nadeel € 43.500

Omschrijving	Bedrag afwijking
7.4 Milieubeheer
Lasten	264.900
Baten	-19.300
Voordelig saldo € 245.600

Duurzame energietransitie - Voordeel € 181.700
Door de ontwikkeling van de regionale energiestrategie is, in plaats van ad hoc initiatieven te ondersteunen, ingezet op een meerjarige inzet van gelden. Vanuit de maatschappij zijn geen initiatieven ontplooid die dit jaar een bijdrage hebben gevraagd. Rekening moet worden gehouden met een intensivering van activiteiten in de komende jaren, zeker nu ook het landelijk klimaatakkoord is vastgesteld. De Groene Stroom heeft een subsidie ontvangen van € 25.000.

Luchtkwaliteit - Voordeel € 26.900
Bij het vaststellen van het Actieplan Luchtkwaliteit 2019-2022 in 2018 is:
• Een eenmalig budget beschikbaar gesteld van € 20.000 voor onderzoek gedurende de planperiode (in 2019 € 3.900 uitgegeven).
• Een eenmalig budget beschikbaar gesteld van € 10.000 voor de aanschaf van emissiemeters voor burgers (in 2019 € 0 uitgegeven, omdat is aangesloten bij een burgerluchtmeetproject van de DCMR).
• Een jaarlijks budget beschikbaar gesteld van € 5.000 voor communicatie (In 2019 € 6.300 uitgegeven).
Het restant bestaat uit kleine afwijkingen.
Het restant budget is ter dekking van komende acties gedurende de looptijd van het Actieplan Luchtkwaliteit 2018-2022.

Verduurzamen gemeentelijke gebouwen - Voordeel € 44.400
Het project verduurzaming heeft vertraging opgelopen. Er is besloten om de verduurzaming in fases op te knippen. De panden zijn geïnspecteerd op basis van de zogenaamde Erkende Maatregelenlijst (treffen van maatregelen die zich binnen 5 jaar terugverdienen). Vervolgens is vóór 1 juli 2019 voldaan aan de zogenaamde Informatieplicht Energiebesparing. In de eerste helft van 2020 volgt een rapportage van de verplichte maatregelen en aanvullende maatregelen. Hierdoor zijn nog niet alle budgetten besteed in 2019. De onderschrijding op de totale projectkosten verduurzaming bedraagt € 44.400.
Het project verduurzaming loopt nog door tot en met 2020. Dit brengt externe expertise- en advieskosten met zich mee voor 2020.

Kleine verschillen onder de rapportagegrens van € 25.000 - Nadeel € 7.400

Omschrijving	Bedrag afwijking
7.5 Begraafplaatsen
Lasten	81.200
Baten	15.500
Voordelig saldo € 96.700

Begraafplaatsen - Voordeel € 43.300
In 2019 is de toevoeging aan de voorziening onderhoud graven € 25.500 lager dan geraamd. Dit wordt veroorzaakt door minder ontvangsten voor afkoop van onderhoud als gevolg van minder uitgifte nieuwe graven vanwege een hogere verhouding van bijzettingen.

In 2019 zijn minder graven voor onbepaalde tijd uitgegeven dan geraamd. Dit verklaart grotendeels waarom de baten uit begraven € 69.100 lager zijn.
Voor 100% kostendekking zou € 142.900 aan de voorziening beklemde middelen lijkbezorging moeten worden onttrokken. Echter, omdat de voorziening hiervoor niet toereikend is, kan slechts het restant van de voorziening van € 112.900 worden onttrokken (€ 85.500 meer dan geraamd).

Het restant betreft diverse kleine verschillen.

Doorberekening BAR-bijdrage naar programma’s en taakvelden - Voordeel € 38.300

Kleine verschillen onder de rapportagegrens van € 25.000 - Voordeel € 15.100

Omschrijving	Bedrag afwijking
8.1 Ruimtelijke ordening
Lasten	367.800
Baten	-7.600
Voordelig saldo € 360.200

Doorberekening BAR-bijdrage naar programma’s en taakvelden - Voordeel € 378.500

Kleine verschillen onder de rapportagegrens van € 25.000 - Nadeel € 18.300

Omschrijving	Bedrag afwijking
0.10 Mutaties reserves
Lasten	0
Baten	-282.500
Nadelig saldo € 282.500

Het nadelig saldo wordt veroorzaakt door:
• Lagere dekking uit de algemene reserve t.b.v. het afvalbeleidsplan € 153.600.
• Lagere dekking uit de algemene reserve t.b.v. duurzame energietransitie (met name verduurzamen gemeentelijke gebouwen en onderzoek geluidsscherm A15) € 93.300.
• Lagere dekking uit de algemene reserve t.b.v. het actieplan Luchtkwaliteit € 21.900.
• Lagere dekking uit de algemene reserve t.b.v. verbouw rouwcentrum € 17.600.
Overige verschillen € 3.900 voordeel.