Paragraaf 3: Onderhoud kapitaalgoederen

De gemeente heeft de verantwoordelijkheid voor het beheer van de openbare ruimte en gemeentelijke gebouwen. Deze openbare ruimte bestaat uit kapitaalgoederen. Dit zijn wegen, openbare verlichting, riolering, civiele kunstwerken, water, groen en gebouwen. Kapitaalgoederen hebben onderhoud nodig, zodat wij een veilig gebruik kunnen waarborgen. Zowel meerjarig groot onderhoud als klein onderhoud. De kosten daarvan en de planning zijn vastgelegd in beheerplannen. Onze uitgangspunten daarbij zijn: het actuele beleidskader, het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten, de nota Reserves en Voorzieningen 2016 en de Financiële Verordening (inclusief afschrijvingstabel). In het kader van het financieel toezicht hecht ook de provincie grote waarde aan actuele beheerplannen. De beheerplannen laten zien of de budgetten de komende jaren voldoende zijn om aan de vastgestelde beleidskaders te voldoen.
In onderstaande tabel zijn de beschikbare beheerplannen weergegeven, evenals het gemeentelijk beleid dat daaraan ten grondslag ligt.

Kerncijfers
Het areaal van 7.903 lichtmasten en 8.145 armaturen (8.249 lampen) verschilt in leeftijd en uitvoering. Qua materiaal komen met name aluminium masten voor, van oudsher ook masten van staal.

Beheer
In Ridderkerk zijn, naast de gemeente, ook andere beheerders verantwoordelijk voor de openbare ruimte met openbare verlichting. Zoals de wegen met verlichting in eigendom van het Waterschap Hollandse Delta.
De lichtmasten worden gemiddeld elke vier jaar visueel geïnspecteerd tijdens de lampvervanging. Stabiliteits-/sterktemetingen van lichtmasten vinden plaats wanneer lichtmasten 40 jaar oud zijn. Onveilige situaties, vaak gemeld door burgers en bedrijven, worden altijd direct opgelost. Armaturen hebben een gemiddelde levensverwachting van 25 jaar. Om de installatie heel, veilig en energiezuinig te houden is er een reserve Openbare verlichting, waarmee schommelingen in uitgaven worden gecompenseerd.

Terugblik 2019
Met ingang van april 2019 is het onderhoud van de openbare verlichting opnieuw aanbesteed. In de beginperiode van het nieuwe contact is sprake geweest van achterstand in het verhelpen van storingen. Het dagelijks onderhoud is volgens planning uitgevoerd. Onder dagelijks onderhoud vallen de volgende werkzaamheden: repareren uitval n.a.v. meldingen en het vervangen van 1.275 lampen (einde levensduur) op diverse locaties in Ridderkerk. Er zijn 175 stuks lichtmasten middels stabiliteitsmetingen gemeten en geïnspecteerd. 39 stuks lichtmasten zijn afgekeurd. Deze zijn vervangen.

Kerncijfers
Wij beheren 280 civiele kunstwerken. Daarvan worden er 58 beheerd bij andere beheerproducten (haven, recreatiegebieden, begraafplaats, spelen en wegen).
De onderverdeling van de overige 222 civiele kunstwerken is:
• 87 vaste bruggen/viaducten
• 2 tunnels
• 39 keermuren
• 31 dammen/duikers
• 4 geluidwerende constructies
• 45 dijktrappen
• 17 overige kunstwerken

Beheer
Wij werken met een veiligheidsurgentie en een economische urgentie. Deze bepalen we per kunstwerk en per situatie. Zo stellen we de urgentie van uitvoering vast. Blijkt dat de middelen niet toereikend zijn om onderhoudswerkzaamheden uit te voeren, dan is bijstelling van de begroting nodig. Onveilige situaties lossen we altijd direct op.

Terugblik 2019
• Het vervangen/aanpassen van keermuren aan de Rijksstraatweg, dit project is in uitvoering, de opdracht is verstrekt, de aanvraag voor de vergunning is ingediend, uitvoering Q1 2020.
• Het ophogen van de geluidswal Zand en Drievliet, dit project is in uitvoering, de opdracht is verstrekt, de werkzaamheden zijn gestart in Q1 2020.
• Het vernieuwen van de dam aan de Bilderdijklaan, dit project is in Q1 2020 afgerond, project is in de nazorgfase.
• Er is onderhoud gepleegd aan een aantal bruggen op basis van het inspectierapport.
• Het geluidsscherm aan de Rotterdamseweg, Vlietlaan richting de A15, is geschilderd.
• Twee bruggen in de Merel hebben een grootonderhoudsbeurt gehad op basis van het inspectierapport.
• De houten deksloof aan de Rietvink is vervangen.
• Het ponton aan de Schans is op basis van het inspectierapport onderhouden.

Kerncijfers
De gemeente beheert ongeveer:
• 62 ha plantsoenen
• 136 ha gras
• 4 ha verhardingen
• 17.434 bomen

De gemeente beheert twee recreatiegebieden, namelijk de Gorzen/Ridderhaven en het Reijerpark. De Grienden en Crezéepolder zijn in beheer bij het Zuid-Hollands Landschap. De Donckse Velden, het Oosterpark en de Wevershoek zijn in beheer bij het Natuur- en Recreatieschap IJsselmonde. Het Donckse Bos valt onder de Stichting Het Huys ten Donck. Voor het Waalbos is een beheerovereenkomst afgesloten met Staatsbosbeheer. De surfbocht bij het Waalbos is in beheer van het Natuur- en Recreatieschap IJsselmonde (NRIJ). Er vindt nog overleg plaats over de toekomst van het NRIJ.

Beheer
Bij de evaluatie van het Beleidskader Duurzaam Beheer in 2013 is besloten dat centrumgebieden op B-niveau worden onderhouden in plaats van op A-niveau. Woongebieden en recreatiegebieden worden ook op B-niveau onderhouden, bedrijventerreinen op C-niveau.

Terugblik 2019
In het streven naar kwalitatief beter groen gaf het groenonderhoud aan de hand van beeldkwaliteiten niet het gewenste resultaat. Om dit te verbeteren is overgegaan op frequentie onderhoud in een deel van Ridderkerk (perceel B). De resultaten zijn ronduit positief te noemen. Door met vastgestelde regelmaat (frequentie) al het groen per locatie in een keer aan te pakken ziet het groen er kwalitatief beter uit. Wij hebben inwoners gevraagd de nieuwe manier van onderhoud te beoordelen. Ook bewoners zeggen dat door deze aanpak het groen er nu meer en beter verzorgd uitziet.
Als op basis van deze resultaten de raad besluit het groenonderhoud op deze wijze voort te zetten zal ook het andere deel van Ridderkerk (perceel A) op frequentie worden onderhouden.

Net als voorgaande jaren hebben we ingespeeld op de (gevolgen van) klimaatverandering bij het inrichten, beheren en onderhouden van het openbaar groen. In het Erasmuspark zijn bij- en vlindervriendelijke bloemmengsels ingezaaid. Ook onbebouwde terreinen hebben we daarmee ingezaaid (onder andere Industrieweg en Graaf Adolfstraat). De actie Steenbreek is verder vervolgd en er zijn plannen gemaakt voor vergroening van de schoolpleinen van de scholen Klimop en De Fontein.

Kerncijfers
De gemeente telt 175 speelterreinen en vier locaties op schoolpleinen:
• 94 bloklocaties (0-6 jaar)
• 39 blok-/buurtlocaties (0-12 jaar)
• 28 buurtlocaties (6-12 jaar)
• 9 wijklocaties (0-100 jaar), waaronder de wijksportlocaties Bolnes en Slikkerveer

• 5 overige locaties: Kinderboerderij, Ridderhaven, Jeu de Boulesbaan, St. Jorisstraat en uitkijktorens
• 5 opengestelde schoolpleinen vanuit het speelbeleid: de Piramide (Groen schoolplein),
• De Reijer, de Bongerd, de Wingerd, Dr. Schaepmanschool.

Beheer
Op basis van vier inspecties per jaar voeren we klein en groot onderhoud uit. ‘Schoon, heel en veilig’ is daarbij ons uitgangspunt. Na gemiddeld twintig jaar wordt een speelterrein vervangen. De leeftijdsopbouw van de doelgroep in de wijk bepaalt mede de wijze van vervangen.
Bij de reconstructie van speelterreinen wordt rekening gehouden met de toegankelijkheid voor kinderen met een beperking. In dit kader en ook vanuit hygiënisch oogpunt wordt, binnen de budgettaire mogelijkheden, gestreefd naar kunstgrasondergronden.

Terugblik 2019
In 2019 zijn enkele toestellen waar nodig vervangen en een paar speelplaatsen nieuw ingericht, zoals bij Rijksstraatweg, Eemhof en Leeuwenhoekstraat. Voor het Cronjeplein zijn samen met bewoners keuzes gemaakt voor nieuwe toestellen. Deze zijn besteld en worden in het voorjaar van 2020 geplaatst.

Bij de volgende scholen is het vergroenen van het schoolplein in de planning voor schooljaar 2020
• Klimop (deel tussen het schoolgebouw en de Jonkheer van Karnebeekweg
• De Fontein

Kerncijfers
De lengte van het wegennet in beheer bedraagt ongeveer 178 km met een oppervlakte van 2.247.400 m2. Hiervan bestaat ongeveer 75% (ofwel 1.724.196 m2) uit elementenverharding en ongeveer 25% (ofwel 523.204 m2) uit asfaltverharding.

Beheer
Naast landelijk geldende uitgangspunten voor onderhoud aan wegen is rekening gehouden met de vastgestelde kwaliteitsniveaus. Met ingang van 2011 is het onderhoudsniveau van de verhardingen van woonstraten verlaagd van ‘basis’ naar ‘minimaal’. Tevens is het onderhoudsniveau van de verhardingen winkelcentra verlaagd van ‘exclusief’ naar ‘standaard’. Het uitvoeringsprogramma is aangepast aan het beschikbare budget voor Groot Onderhoud en Rehabilitaties. Voor de periode 2014-2018 is het uitvoeringsprogramma bepaald. Dit gebeurt op basis van de inspectie, onderzoeken, levensduur, uitstraling (kwaliteitsniveau) en binnenstedelijke ontwikkelingen.
Bij asfaltwerken dient vertraging van het noodzakelijk onderhoud voorkomen te worden in verband met kapitaalvernietiging. Stellen wij het

onderhoud aan het asfalt te lang uit? Dan zijn zwaardere of duurdere maatregelen nodig. Elementenverharding kent geen kapitaalvernietiging. Bij uitstel loopt enkel de beeldkwaliteit terug.
Naast groot onderhoud vindt er klein onderhoud plaats. Waar groot onderhoud gericht is op het in goede staat brengen, is klein onderhoud gericht op het in goede staat houden, bijvoorbeeld plaatselijk herstel van verzakte bestrating. Binnen het dagelijks onderhoud worden de gevaarlijke situaties direct verholpen. Waar de veiligheid in het geding is, wordt dus direct onderhoud gepleegd. Dit kan bijvoorbeeld een spoelgat in de weg of losse tegels door boomwortels zijn.

Terugblik 2019
• Vlietlaan (Donkerslootweg-Molenvliet) (deklaag), de uitvoering is gepland Q1 2020, opdracht definitief gegund.
• G. Alewijnstraat – Linnenstraat (herinrichting), de uitvoering is gepland Q2 2020, bestek in voorbereidingsfase.
• Rijksstraatweg (Waaldijk tot Noldijk) (deklaag), de uitvoering staat gepland voor Q2 2020, bestek in de voorbereidingsfase.
• IJsselstraat, Botlekstraat (garagepleinen), deze garagepleinen worden geïntegreerd in het project Rivierenbuurt Bolnes, project verkeerd in de voorbereidingsfase.
• Erasmuslaan (versmallingen)
• Vlasstraat en Pruimendijk vanaf bebouwde komgrens, dit project is geknipt in twee stukken. Vlasstraat tot A16 en Pruimendijk bebouwde komgrens t/m A16. De Vlastraat tot A16, het bestek is op de markt gezet, wordt binnenkort definitief gegund. Gedeelte Pruimendijk vanaf de komgrens verkeerd in de voorbereidingsfase.
• Rijksstraatweg (Brug Waal en Geerlaan) reconstructie, deze reconstructie is afgerond, het project is in de nazorgfase.
• 25 km scheuren zijn er gevuld op de asfaltwegen binnen de komgrens.
• 37.000 m2 elementenverharding is van C/D-kwaliteit gebracht op A-kwaliteit.
• 430 m boomwortelschade in asfalt is vlakgeslepen binnen de komgrens.
• De Gildenweg tussen Rotterdamseweg en Scheepmakerstraat, opdracht is verstrekt om de deklaag te vervangen, uitvoering Q2 2020
• Geerlaan tussen Ridderstraat en Jan Luykenstraat, opdracht is verstrekt om de deklaag te vervangen, uitvoering Q2 2020.

Kerncijfers
• 130 km gemengde riolering
• 73 km regenwaterriolering
• 64 km vuilwaterriolering
• 19 km drukriolering
• 27 km persleiding
• 21.951 rioolaansluitingen
• 15.803 trottoir- en straatkolken
• 13 eindgemalen
• 34 tussengemalen
• 114 drukgemalen
• 2 tunnelgemalen
• 7 bergbezinksystemen en 9 leidingen
• 2 bergingsriolen

Beheer
In het Gemeentelijk Rioleringsplan 2018-2022 (GRP) worden de drie gemeentelijke zorgplichten beschreven, zijnde: afvalwater, hemelwater en grondwater. Het GRP is in 2017 door de Raad vastgesteld. De kosten worden gedekt binnen de rioolheffing. Ook wordt een financiële reserve opgebouwd voor toekomstige vervangingsinvesteringen. De kosten zijn opgedeeld in 2 stromen:
1. Het beheer- en onderhoud, exploitatiekosten.
2. Vervangingsinvesteringen, die betrekking hebben op alle onderdelen van de (afval)waterketen.

Terugblik 2019
In 2019 zijn de voorbereidingen gestart van diverse grote rioolvervangingsprojecten op de volgende locaties: Klaas Katerstaat, Jonkheer De Savornin Lohmanstraat, diverse straten in Rijsoord en Westmolendijk. De projecten worden in 2020 uitgevoerd.

Kerncijfers
• 33,0 hectare oppervlaktewater
• 41,5 km beschoeiing
• 99,6 km natuurvriendelijke en onbeschoeide oevers

Beheer
Het waterschap is verantwoordelijk voor het beheer van hoofdwatergangen en andere belangrijke wateren binnen de gemeente. Daarnaast heeft het waterschap onder andere de taak om te controleren of het onderhoud door de gemeente en derden naar behoren wordt uitgevoerd. Ook het beleid van het waterschap is sterk richtinggevend voor het waterbeheer van de gemeente. De doelstellingen en maatregelen voor de komende jaren is door het waterschap vastgelegd in hun beheerprogramma 2016-2021.

Wij hebben ook watergangen in beheer, welke periodiek door het waterschap worden gecontroleerd, op waterkwantiteit. Zo mogen er bijvoorbeeld niet te veel bagger of waterplanten aanwezig zijn in het water. Op basis van metingen van de baggeraanwas op de waterbodem bepalen we welke gemeentelijke watergangen worden gebaggerd. Het waterschap baggert haar eigen watergangen. Is de aanliggende grond van de gemeente, dan zijn wij verplicht deze bagger te ontvangen. De gemeente betaalt dan ook voor het transporteren en afvoer ervan.
Beschoeiingen worden op basis van inspecties vervangen. Daarbij is veiligheid vaak doorslaggevend.

Terugblik 2019
In 2019 is het baggeren van de watergangen in de wijk Drievliet uitgevoerd. Incidenteel is beschoeiing vervangen.

Kerncijfers
Aantal ondergrondse containers: 303 (per 1 januari 2019).

Beheer
In de huidige situatie is het onderhoud, de reiniging en de garantie van de ondergrondse containers geborgd in een onderhoudsovereenkomst van de gemeente met de leverancier. Het betreft in totaal 303 containers voor restafval, papier en glas. De ondergrondse container is onderdeel van de openbare ruimte (onroerende goederen) en komt als investering ten laste van de gemeente.
De NV BAR Afvalbeheer faciliteert de gemeente in de aanschaf, plaatsing en het onderhoud van de ondergrondse containers.

Kerncijfers
De haven van Ridderkerk, langs De Noord, bestaat uit het waterdeel, kaden, steigers en terrein. Met uitzondering van de locatie bij de passantensteiger, is het haventerrein volledig verhuurd.

Beheer
Binnen het Groot Onderhoud (reserve) wordt nu nog gerekend met het eens in de acht jaar baggeren van de haven. Als gevolg van toenemende verplaatsing van de bodem, is er in de komende jaren meer behoefte aan (lokaal) baggeren. Dit kan effect hebben op de reservering.
Voor het vervangen van de constructies is het uitgangspunt dat dit pas op zeer lange termijn (> 30 jaar) aan de orde is. Daarom worden er nu nog geen middelen voor gereserveerd.
In 2020 zal, in het kader van de op te stellen Routekaart Haven, het planmatig beheer geanalyseerd worden.

Terugblik 2019
De haven van Ridderkerk wordt gebruikt voor zowel bedrijfsmatige als recreatieve activiteiten. Deze twee totaal van elkaar verschillende activiteiten bepalen mede de toekomst van onze haven. Daarom is er een start gemaakt met het opstellen van de Gebiedsvisie Rivieroevers als uitwerking van de Omgevingsvisie 2035. Hierin wordt de haven van Ridderkerk opgenomen.
Er is een (technisch) onderzoek gestart naar de oorzaak van de verplaatsing van de bodem van de Haven en de consequenties hiervan, onder andere de financiële gevolgen.

In 2018 zijn de MJOP’s voor alle accommodaties vastgesteld en zijn hiervoor de benodigde financiële reserves op orde gebracht. Het onderhoud wordt conform MJOP uitgevoerd.

Kerncijfers
De gemeente heeft 66 accommodaties in eigendom. Dit zijn:
• Het gemeentehuis en de voormalige gemeentewerf
• Onderwijsgebouwen
• Binnensportaccommodaties (gymzalen/sporthallen)
• Peuterspeelzaal en kinderdagverblijven
• Wijkcentrum
• Verenigingsgebouwen
• Een rouwcentrum
• Bedrijfsruimten
• Enkele woningen

Beheer
In april 2016 is het uitvoeringsprogramma van het Integraal Accommodatieplan Ridderkerk (IAP) vastgesteld. Het IAP is in het voorjaar van 2019 geactualiseerd (AIAP) en vastgesteld door de gemeenteraad Hierin wordt richting gegeven aan de toekomst van verschillende gemeentelijke gebouwen. Voor een groot aantal gemeentelijke gebouwen (waarvoor in het kader van het IAP geen ingrijpende wijzigingen worden voorgesteld) is een meerjarenonderhoudsplan (MJOP) opgesteld. In het MJOP zijn de kwaliteitscriteria voor de gebouwen die van strategisch belang zijn vastgesteld. De algemene conditie van onze gebouwen is tussen 5 (matig) tot 3 (voldoende). Op basis van het beleid passen wij duurzaam beheer toe en voldoen we aan de Arbo- en veiligheidsvoorschriften.

Onderwijsgebouwen
Jaarlijks stelt de gemeente een jaarprogramma vast op basis van aanvragen door schoolbesturen. In dit jaarprogramma zijn alle uitbreidingen en nieuwbouw van schoolgebouwen opgenomen, inclusief de financiële consequenties daarvan. De aanvragen voor het jaarprogramma worden getoetst aan Verordening Voorziening Huisvesting Onderwijs (2015). Het beleidskader voor de middellange termijn is geëvalueerd in het Integraal Accommodatieplan.

Sport- en Welzijnsaccommodaties
Voor een groot aantal gemeentelijke gebouwen (waarvoor in het kader van het IAP geen ingrijpende wijzigingen worden voorgesteld) is een meerjarenonderhoudsprogramma opgesteld.

Rouwcentrum
Bij de begraafplaats Vredehof bevindt zich een rouwcentrum voor rouwbezoeken en uitvaartplechtigheden. Het rouwcentrum wordt gebruikt voor diensten voorafgaande aan een begrafenis op Vredehof en Rusthof, maar ook als wordt gekozen voor crematie of elders begraven is de aula geschikt voor een plechtigheid vooraf.

Terugblik 2019
Rouwcentrum
Het rouwcentrum is in 2019 volledig verbouwd waarmee de diverse knelpunten ten aanzien van het gebruik (onder andere het aantal toiletten, de beschikbare ruimte in de aula, hal en garderobe) zijn opgelost.

Beheer
Het IAP is in het voorjaar van 2019 geactualiseerd (AIAP) en vastgesteld door de gemeenteraad Hierin wordt richting gegeven aan de toekomst van verschillende gemeentelijke gebouwen. Voor een groot aantal gemeentelijke gebouwen (waarvoor in het kader van het IAP geen ingrijpende wijzigingen worden voorgesteld) is een meerjarenonderhoudsplan (MJOP) opgesteld.

Sport- en welzijnsaccommodaties
In 2019 is met de exploitant van de sportaccommodaties overeengekomen dat de beheer- en exploitatieopdracht wordt beëindigd. In vervolg daarop heeft de gemeente eind december een eigen besloten vennootschap opgericht, Sport Service Ridderkerk.
Ook heeft de gemeente een tweetal gebouwen aangekocht (WVC Slikkerveer en gebouw De Klinker) van de voormalige exploitant van de sportaccommodaties. In deze gebouwen zijn verschillende maatschappelijke huurders/gebruikers gehuisvest.

Onderwijsgebouwen
De Verordening voorzieningen huisvesting onderwijs Ridderkerk 2019 is vastgesteld met een verhoging van de normbedragen voor uitbreiding en vervangende nieuwbouw van schoolgebouwen. Deze verhoging geldt voor de vervangende nieuwbouw van de Driemaster, het Gemini College en de uitbreidingen van De Fontein, Dr. Schaepmanschool en Rehobothschool.