Paragraaf 4 Financiering

In deze financieringsparagraaf beschrijven we in hoeverre de plannen en acties, die we in de begroting 2024 hebben beschreven, zijn uitgevoerd. Naast enkele onderwerpen die verplicht deel uit maken van de financieringsparagraaf, gaan we ook in op een aantal ontwikkelingen die van belang zijn voor een goede uitvoering van de treasuryfunctie.

De kaders voor de uitvoering van de financieringsfunctie zijn vastgelegd in de financiële verordening en uitgewerkt in het treasurystatuut. Met ingang van 2024 is er een nieuw treasurystatuut vastgesteld. Hierbij is de Wet Financiering Decentrale Overheden (Wet fido) van toepassing. Deze wet stelt de kaders voor een verantwoorde en professionele inrichting van de treasuryfunctie bij decentrale overheden. Het belangrijkste uitgangspunt daarbij is het beheersen van risico’s.

Risicobeheersing vormt één van de pijlers van de Wet fido. Voor de bepaling van de renterisico’s die verbonden zijn aan de uitvoering van de treasuryfunctie zijn twee normen verplicht gesteld: de renterisiconorm heeft betrekking op leningen met een looptijd vanaf 1 jaar en het kasgeldlimiet op leningen met een looptijd tot maximaal 1 jaar. Het doel van deze normen is om de budgettaire risico’s als gevolg van rentestijging te beperken.

Met het kasgeldlimiet heeft de wetgever een norm gesteld voor het maximumbedrag aan kortlopende middelen (looptijd tot maximaal 1 jaar) waarmee de gemeente haar activiteiten mag financieren. Het doel van deze limiet is het risico te voorkomen dat fluctuaties van de korte rente direct grote impact hebben op de rentelasten tijdens het boekjaar.

Wanneer in drie opeenvolgende kwartalen het kasgeldlimiet wordt overschreden, dient dit te worden gemeld bij de toezichthouder, de provincie Zuid-Holland, inclusief een plan om weer te voldoen aan het kasgeldlimiet. Concreet betekent dit dan om te ‘consolideren’, of wel kort geld om te zetten in lange financiering. Dit doen we dan door op een zo gunstig mogelijk moment een nieuwe langlopende lening af te sluiten conform de aankondiging in de paragraaf Financiering van de begroting. We kijken naar de benodigde financieringsbehoefte en lenen tegen een zo gunstig mogelijke rente op de kapitaalmarkt.

In onderstaand overzicht is de toetsing van de kasgeldlimiet voor het jaar 2024 opgenomen. In het vierde kwartaal van 2023 en het eerste kwartaal van 2024 zijn we boven het kasgeldlimiet uitgekomen. Om te voorkomen dat we in het tweede kwartaal 2024 voor het derde achtereenvolgende kwartaal over het kasgeldlimiet uit zouden komen hebben we de lopende kasgeldleningen omgezet naar een langlopende lening van € 25 miljoen. Met deze nieuwe langlopende lening is in de begroting van 2024 al rekening gehouden.

De renterisiconorm heeft als doel de risico’s te beperken van een toekomstig stijgende kapitaalmarktrente bij herfinanciering (van aflossingen op bestaande leningen) en renteherzieningen op bestaande langlopende leningen.

Door toepassing van deze norm ontstaat een goede spreiding van de langlopende leningenpositie, waardoor dit renterisico gelijkmatig over de jaren wordt verdeeld. Jaarlijks komt maximaal 20% van het begrotingstotaal in aanmerking voor herfinanciering en/of renteherziening. Van renteherziening is sprake als in de leningsovereenkomst is bepaald dat de rente gedurende de looptijd in een bepaald jaar wordt aangepast. Onder herfinanciering verstaan we het afsluiten van nieuwe leningen ter vervanging van bestaande financieringen en/of aflossingen op de bestaande leningenportefeuille.

Bij de begroting 2024 was op grond van onder andere de investeringsplanning de verwachting dat we in 2024 voor een bedrag van ongeveer € 30 miljoen aan langlopende financiering nodig hadden. De liquiditeitstekorten zijn in eerste instantie opgevangen met kasgeldleningen. Als het kasgeldlimiet drie opeenvolgende kwartalen wordt overschreden dient dit gemeld te worden bij de toezichthouder of de kasgeldleningen moeten omgezet worden naar een langlopende financiering. In 2024 hebben we daarom de lopende kasgeldleningen omgezet naar een nieuw langlopende financiering van € 25 miljoen.

In het volgende overzicht geven we u een beeld van de renterisico’s voor de vaste schuld in relatie tot de renterisiconorm. Ook dit jaar zijn we onder de renterisiconorm gebleven.

Renteontwikkelingen op de kapitaalmarkt zijn belangrijk vanwege de risico’s die ze voor ons kunnen inhouden. Wij volgen de renteontwikkelingen daarom ook nauwlettend. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de informatie van geldverstrekkers, waarbij we op ieder moment van de dag de ontwikkelingen volgen.

Als gevolg van wereldwijde spanningen en terugdringen van de hoge inflatie, heeft de Europese Centrale Bank eind 2023 de rentetarieven voor het laatst verhoogd, waardoor zowel korte als lange rente fors opliepen. Om de inflatie te stabiliseren heeft de ECB de rente in 2024 inmiddels al vier keer verlaagd.

In de volgende grafiek (en tabel) geven wij u inzicht in het renteverloop van lineaire leningen met een looptijd van 20 jaar in de jaren 2023 en 2024.

De financieringsbehoefte van de gemeente is afhankelijk van diverse factoren welke de inkomende en uitgaande kasstromen beïnvloeden zoals de investeringsplanning, de inkomsten en uitgaven van grondexploitaties en mutaties in de geldleningenportefeuille. We maken gebruik van een liquiditeitsplanning om zicht te krijgen en houden op de financieringsbehoefte.

In 2024 is een nieuwe langlopende lening afgesloten van € 25 miljoen. In de begroting van 2024 was rekening gehouden met een nieuwe leningfaciliteit van € 30 miljoen. De leningenportefeuille is voor het eerst in jaren weer toegenomen. In onderstaand overzicht is het verloop van de opgenomen langlopende leningen zichtbaar. Het gemiddelde van de langlopende rente (op basis van de gemiddelde stand per 1 januari en 31 december) is door het afsluiten van de nieuwe lening gestegen naar 3,55% (ten opzichte van 3,09% in 2023).

In de paragraaf Financiering van de begroting 2024 heeft u inzicht gekregen in de verwachte rentelasten en het renteresultaat. Ook de manier waarop rente wordt toegerekend aan investeringen, programma’s en taakvelden hebben wij daarin beschreven.

Bij de begroting 2024 is de omslagrente vastgesteld op 1,24%. Het werkelijke percentage voor 2024 is 0,95% zoals in volgend overzicht te zien is.

Op grond van de Regeling Schatkistbankieren zijn decentrale overheden verplicht om overtollige liquide middelen aan te houden in ’s Rijks schatkist. Gerekend over een heel kwartaal mag het op dagbasis buiten ’s Rijks schatkist aangehouden bedrag gemiddeld niet hoger zijn dan het drempelbedrag. Het drempelbedrag wordt bepaald op basis van het begrotingstotaal. Met onze huisbankier, de BNG, is afgesproken dat dagelijks automatisch wordt afgeroomd naar de schatkist wanneer het saldo hoger is dan € 400.000.

In de toelichting op de balans in deze jaarrekening leggen wij verantwoording af over het totaal aan middelen dat per kwartaal buiten de schatkist is gehouden. Uit het daar opgenomen overzicht blijkt dat het drempelbedrag in 2024 in geen enkel kwartaal is overschreden.

Wat betreft het kasbeheer hanteren we al een aantal jaren de volgende uitgangspunten:

• Het aantal bankrelaties en bankrekeningen wordt tot een minimum beperkt.
• Maandelijks worden liquiditeitsoverzichten opgesteld.

Met onze huisbankier, de BNG, vindt periodiek overleg plaats, waarbij eventuele nieuwe ontwikkelingen worden besproken. Verschillende kredietverstrekkers geven regelmatig adviezen over het aantrekken en uitzetten van gelden. Ook in 2024 is gebruik gemaakt van de verschillende adviserende instanties, om zodoende optimaal te kunnen profiteren van de beschikbare financiële instrumenten. In ons treasurystatuut hebben wij de administratieve organisatie, interne controle en informatievoorziening tevens uitvoerig beschreven.