Paragraaf 3 Onderhoud kapitaalgoederen

Wij zijn verantwoordelijk voor het beheer van de openbare ruimte en gemeentelijke gebouwen. Deze openbare ruimte bevat kapitaalgoederen. Dit zijn wegen, openbare verlichting, riolering, civiele kunstwerken, water, groen en gebouwen. Kapitaalgoederen hebben onderhoud nodig, zodat wij een veilig gebruik kunnen waarborgen. Zowel meerjarig groot onderhoud als klein onderhoud. De kosten daarvan en de planning worden vastgelegd in beheerplannen. Onze uitgangspunten daarbij zijn: het actuele beleidskader, het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten, de nota Reserves en Voorzieningen 2021-2024 en de Financiële Verordening 2024 (inclusief afschrijvingstabel). In het kader van het financieel toezicht hecht ook de provincie grote waarde aan actuele beheerplannen. De beheerplannen laten zien of de budgetten de komende jaren voldoende zijn om aan de vastgestelde beleidskaders te voldoen. In onderstaande tabel zijn de beschikbare beheerplannen weergegeven.

De Gemeenschappelijk regeling Nieuw Reijerwaard (GRNR) en Ridderkerk zijn op 19 december 2024 overeengekomen om de financiële afspraken in artikel 2 van de overeenkomst 'Financiële en Operationele Afspraken betreffende Waardecreatie en Beheer Nieuw Reijerwaard' te wijzigen. Volgens deze (gewijzigde) afspraken verzorgt de GRNR het beheer en onderhoud van de openbare ruimte gedurende de looptijd van de grondexploitatie en komen de kosten daarvan ten laste van de GRNR. Hiervoor is met terugwerkende kracht vanaf 2019 een creditnota ontvangen. Dit voordeel is genoemd in het Voorwoord en is terug te vinden in de programma's 3 Verkeer, vervoer en waterstaat.

• 4.374 ledarmaturen
• 4.374 ledlampen
• 4.226 conventionele armaturen
• 4.226 conventionele lampen
• 8.550 lichtmasten

Naast ons zijn er ook andere beheerders verantwoordelijk voor verlichting in de openbare ruimte. Bijvoorbeeld de wegen met verlichting die in eigendom zijn van het Waterschap Hollandse Delta. 
De lichtmasten worden gemiddeld elke vier jaar visueel geïnspecteerd tijdens de lampvervanging en bij het schoonmaken van ledarmaturen. Eventuele stabiliteits-/sterktemetingen van lichtmasten vinden plaats wanneer lichtmasten veertig jaar of ouder zijn. Onveilige situaties, vaak gemeld door burgers en bedrijven, worden veelal direct opgelost. Armaturen hebben een theoretische levensverwachting van bijna 25 jaar.

Het afgelopen jaar zijn er 832 armaturen (van lamp naar led) en 145 masten vervangen. Langs de Donckselaan, Kerksingel en begraafplaats Vredehof zijn klassieke armaturen met led gerealiseerd. In het centrum zijn zeven lichtmasten vervangen door het nieuwe zwarte model dat te zijner tijd in het hele centrum gaat worden toegepast. Lichtmasten langs de Spuistraat, Rijnsingel en Oranjestraat zijn schoongemaakt (ongeveer 125 stuks). Bij het viaduct Ringdijk ter hoogte van de ruïne Huys te Woude, de Wethouder Van den Berg-tunnel (Sportlaan) en de Burgemeester Van der Hoeven-tunnel (Benedenrijweg) is de openbare verlichting verbeterd. Daarnaast is de openbare verlichting op diverse plaatsen aangepast naar aanleiding van meldingen over lichthinder of een te laag verlichtingsniveau.

• 69 fiets-/voetbruggen
• 17 geleiderail
• 23 verkeersbruggen/viaducten
• 156 overige kunstwerken

Onder de categorie civiele kunstwerken vallen bruggen, tunnels, viaducten, duikers, damwanden, kademuren, steigers en dijktrappen. Een civiel kunstwerk wordt elke vijf jaar uitgebreid geïnspecteerd volgens de CUR 117 aanbeveling categorie B2 (toestandsinspectie), B5 (herstel advies) en C2 (meerjarenonderhoudsplanning en budgetraming). Houten bruggen en kunstwerken, die meer onderhoud vragen, worden in de tussenliggende periode een aantal keer visueel geschouwd. Op basis van de inspectieresultaten worden de jaarlijkse onderhouds- en vervangingsmaatregelen bepaald. Deze maatregelen kunnen variëren van klein onderhoud tot grootschalige vervangingen.

De aanrijdschade van het Ringdijk-viaduct over de Rotterdamseweg is gerepareerd. Uit de draagkrachtberekening van het Ringdijk-viaduct en het Havenkanaalviaduct over de Rotterdamseweg is duidelijk geworden dat beide viaducten een maximaal toelaatbaar verkeer van 30 ton mogen hebben. Dit jaar hebben we de damwanden laten inventariseren/inspecteren langs de Boelewerf, de Drierivierenlaan, de Schans en langs de laad- en loswal. Het beheerplan Civiele Kunstwerken is op dit moment in de conceptfase. Om dit beheerplan te kunnen maken hebben we dit jaar kunstwerken laten inspecteren om een volledig beeld te krijgen van de kwaliteit. Verschillende kleine reparaties zijn uitgevoerd en er zijn in Drievliet 32 kunstwerken schoongemaakt.

• 19.597 bomen
• 279.312 m2 cultuurbeplanting
• 1.401.838 m2 gras
• 9.335 m2 haag
• 351.328 m2 natuurlijke beplanting

We beheren de recreatiegebieden de Gorzen, Ridderhaven en het Reijerpark. De Grienden en de Crezéepolder zijn in beheer bij de Stichting Zuid-Hollands Landschap. De Donckse Velden, het Oosterpark en de Wevershoek zijn in beheer bij het Natuur- en Recreatieschap IJsselmonde (NRIJ). Het Donckse Bos valt onder de Stichting Het Huys ten Donck. Voor het Waalbos is een beheerovereenkomst afgesloten met Staatsbosbeheer. De surfbocht bij het Waalbos is in beheer van het NRIJ.
De kwaliteit van het bomenbestand wordt bewaakt door middel van boomveiligheidscontroles en onderzoeken. Uit deze driejaarlijkse controles (voor sommige bomen jaarlijkse controles) volgen de maatregelen die genomen moeten worden om het bomenbestand vitaal en veilig te houden. In sommige gevallen is het nodig om bomen te kappen. In veel gevallen kan worden volstaan met snoeionderhoud.

Vanuit de boomveiligheidscontroles en projecten zijn er bomen gerooid en aangeplant. Daarnaast hebben we in de wijken verschillende groenvakken gerenoveerd. En is het gazon van een aantal speelplekken en trapvelden gerenoveerd. Langs de Dr. Kuyperstraat en het gazon voor het gemeentehuis langs de Jhr. van Karnebeekweg is een bijvriendelijk bloembollenmengsel aangeplant. In het vroege voorjaar profiteren de bijen daarvan. In deze straten zijn ook bermen ingezaaid met een bloemenmengsel.

• 177 speelplekken
• 836 speeltoestellen
• 39.934 m2 kunstmatige valondergrond

De speeltoestellen worden jaarlijks vier keer op veiligheid geïnspecteerd. Aan de hand van de resultaten van de laatste veiligheidsinspectie van het jaar wordt de jaarplanning gemaakt. Naast veiligheid kunnen sterk gewijzigde demografische gegevens in een wijk of het einde van de levensduur van de speeltoestellen een aanleiding zijn om een speelplek in de planning voor herinrichting op te nemen. Tijdens de voorbereidingen voor de herinrichting van een speelplek worden de gebruikers en buurtbewoners bij het proces betrokken. Eerst wordt de mogelijkheid geboden ideeën kenbaar te maken. Daarna worden op basis van de meest realistische ideeën twee ontwerpen met speeltoestellen gemaakt. Tenslotte kan iedereen, maar bij voorkeur de kinderen, hieruit een keuze maken. Het ontwerp met de meeste stemmen wordt aangelegd.

De volgende locaties zijn gerenoveerd in samenspraak met de bewoners:

• Baron Mackaystraat
• Brahmsstraat
• Kerkweg
• Klooslaan
• Steur
• Noordstraat
• Dr. Kuyperstraat

• 592.643 m2 asfalt
• 1.797.259 m2 bestrating
• 942 m goot
• 21.235 kolken
• 107.069 m2 overige verharding

Naast landelijk geldende uitgangspunten voor onderhoud aan wegen is rekening gehouden met de lokaal vastgestelde kwaliteitsniveaus. Voor bedrijventerreinen in Ridderkerk geldt kwaliteitsniveau C, voor de rest van Ridderkerk (ook de fietspaden door of langs bedrijventerreinen) geldt kwaliteitsniveau B.
Het onderhoudsprogramma wordt gemaakt op basis van de jaarlijkse weginspectie, nadere onderzoeken, levensduur, uitstraling (kwaliteitsniveau) en binnenstedelijke ontwikkelingen.

De inspectieresultaten van 2024 omgezet naar kwaliteitsniveau zijn als volgt:

Totaal is dit jaar 25.444 m2 elementen bestrating aangepakt. Het betreft:

• Bolnes 1.820 m2 (onder andere trottoir Spuistraat, Pontonweg, Droogdok, Retiefstraat, Dijkje, Wetstraat en Waterland en de rijbaan van de Orion flat).
• Centrum 2.025 m2 (onder andere trottoir Frans Halsstraat, fietspad Raadhuispassage en Sportlaan, rijbaan en trottoir Geerlaan, Hovystraat en Karnebeekweg).
• Donkersloot 2.510 m2 (onder andere trottoir Havenstraat en Brouwerstraat, fietspad Dokwerkerstraat en rijbaan Haven).
• Drievliet 5.630 m2 (onder andere trottoir Merodelaan, Paltrokmolen, Tarbot en de rijbaan Fazant en Patrijs).
• Het Zand 215 m2 (onder andere het trottoir Zeemanstraat en de rijbaan Waalstraat).
• Oost 1.520 m2 (onder andere trottoir Irisstraat, Kerkweg en Klooslaan en de rijbaan Lagendijk).
• Oostendam , geen planmatig onderhoud uitgevoerd alleen klein onderhoud.
• Rijsoord 520 m2 (onder andere trottoir Govert Flohilstraat, Linnenstraat en rijbaan Vlasstraat).
• Slikkerveer 8.501 m2 (onder andere rijbaan en trottoir Ruwaardstraat, Prinsenstraat, Prinses Margrietstraat en het trottoir Drierivierenlaan).
• West 2.703 m2 (onder andere trottoir Boksdoornstraat, Seringenplantsoen, Mr. Troelstrastraat en de halfverharding van begraafplaats Vredehof).

Totaal is er dit jaar 16.287 m2 asfalt verharding aangepakt. Het betreft:

• Ridderkerk breed is er 216 m2 nutssleuf dicht gemaakt verspreid over 37 locaties.
• Op de Benedenrijweg is 12.471 m2 Pentack M aangebracht (levensduur verlengend asfaltproduct).
• De Ringdijk is voor zien van 1.560 m2 Emulsie Asfalt Beton (dunne deklaag). 
• In totaal is er 2.040 m2 asfalt gerepareerd (frezen en inlagen), onder andere op de Oosterparkweg, Havenkanaal, Dokwerkerstraat, Visvliet, Vredehof en de Industrieweg.
• Daarnaast zijn er scheuren gevuld en is er boomwortelschade weggeslepen.

• 295 km riolering
• 50 km drukriolering en persleidingen
• 22.000 rioolaansluitingen
• 48 rioolgemalen
• 119 drukrioleringspompen
• 2 tunnelgemalen
• 3 oppervlaktegemalen
• 9 bergbezinkvoorzieningen
• 2 bergingsriolen

Riolering is van belang voor de volksgezondheid, de kwaliteit van de leefomgeving, de bodem en het grond- en oppervlaktewater. We zijn verantwoordelijk voor de inzameling van het stedelijk afvalwater en hemelwater (dat een particulier niet redelijkerwijs zelf kan verwerken). We proberen eventuele nadelige gevolgen van de grondwaterstand te beperken. Het beleid ten aanzien van het beheer en onderhoud van riolering is verankerd in het Programma Stedelijk Water 2023-2027 (PSW), dat op 25 mei 2023 door de raad is vastgesteld.
De kosten worden gedekt binnen de rioolheffing. De kosten zijn opgedeeld in twee stromen: Het beheer- en onderhoud (de exploitatiekosten) en de vervangingsinvesteringen die betrekking hebben op alle onderdelen van de (afval)waterketen.
Klimaatverandering betekent dat de extremen groter worden: er valt meer regen in kortere tijd en de temperaturen zijn extremer. We spelen in op klimaatverandering. Bij nieuwbouwprojecten of herontwikkelingen worden openbare ruimten zo ontworpen dat pieken in neerslag goed opgevangen kunnen worden.

In 2024 is de eerste fase van het project herinrichting Bloemenbuurt (Goudsbloemstraat-Oudelandseweg) afgerond. Gelijktijdig is gestart met de voorbereiding van de volgende fase in de Bloemenbuurt.
De eerste fase van de herinrichting Rivierenbuurt in Bolnes is gereed. We zijn verder gegaan met de voorbereiding van de tweede fase in deze wijk. Daarnaast is gestart met het vervangen van het riool in de Markstraat en Dintelstraat. In de Donckselaan en omgeving hebben we het hemelwater van de riolering afgekoppeld en zijn maatregelen genomen om te voorkomen dat water de woningen inloopt. Verder is ingezet op de voorbereiding van de 'herstructurering in de wijken West en Centrum'. Hier zijn extra onderzoeken uitgevoerd en is overleg gevoerd met de netbeheerders. Daarnaast hebben wij hier de fasering van het werk aangepast ten gevolge van wensen van bewoners. Dit om een oplossing te bieden in de parkeerdruk die wordt ervaren. Ten gevolge van deze scopewijziging is een vertraging ontstaan.
Het planmatig onderhoud (reinigen en inspecteren van riolering) is conform het Programma Stedelijk Water uitgevoerd. Op basis van de beoordeling van de jaarlijkse rioolinspectie zijn diverse acties in gang gezet, waaronder het waterjetten van het riool (verwijderen van wortels), het vervangen van delen van het riool in de Geerlaan en de Seringenstraat, en het herstel van rioolaansluitingen in de wijk West.
Zoals in de uitwerking van de motie ‘tegengaan rioolvreemd water’ is aangegeven worden de komende jaren negentien riooloverstorten verhoogd naar een minimale waking van 15 centimeter. In 2024 zijn er hiervan vijf uitgevoerd.
Met het waterschap voerden we een meten- en monitoringprogramma uit. Dit programma gaf aanleiding om de centrale besturingsmethode van rioolstelsels, pompen en gemalen (RTC) verder te verfijnen. Het inzicht in het functioneren van het rioolstelsel is hiermee vergroot. Van alle drukrioleringspompen is de besturing vervangen. Het aantal storingen is hiermee gereduceerd en er is een besparing op energiegebruik. Het hoofdrioolgemaal in Rijsoord en een aantal kleinere gemalen zijn gerenoveerd. Daarmee is het stelsel van gemalen en persleidingen verder geoptimaliseerd.

• 40.373 m natuurlijke oever
• 14.148 m natuurvriendelijke oever
• 27.283 m oeverbeschoeiing
• 325.395 m2 watergangen 

Het waterschap is verantwoordelijk voor de waterkwaliteit en de waterkwantiteit van al het water in de gemeente. Daarbij onderhoudt het waterschap de hoofdwatergangen. Het overige water wordt grotendeels door ons onderhouden. Maar ook Rijkswaterstaat, de provincie, diverse natuurorganisaties en particulieren zijn deels verantwoordelijk voor het onderhoud van sommige watergangen.
Het waterschap controleert of het onderhoud naar behoren wordt uitgevoerd. Zo mogen er bijvoorbeeld niet te veel bagger of waterplanten aanwezig zijn in het water. Het beleid van het waterschap is daarom sterk richtinggevend voor ons waterbeheer. Op basis van metingen van de baggeraanwas op de waterbodem bepalen we welke watergangen worden gebaggerd.
Het waterschap baggert zelf de hoofdwatergangen. Is de aanliggende grond van ons, dan zijn wij verplicht deze bagger te ontvangen. We betalen dan ook voor het transporteren en afvoer ervan.
Beschoeiingen worden op basis van inspecties vervangen. Daarbij is veiligheid vaak doorslaggevend. Voordat over wordt gegaan tot vervanging wordt onderzocht of het mogelijk is een natuurlijke oever te maken. Dan is geen nieuwe beschoeiing nodig en krijgt de flora en fauna een kans beter tot ontwikkeling te komen. Bij oeverbeschoeiing is er aandacht voor het plaatsen en in stand houden van eendentrappen.

Er is dit jaar 416 meter beschoeiing vervangen in de Merel, Patrijs, Rosmolen, Oosterparkweg, Rembrandtweg, Kastanjelaan en parkeerplaats De Fakkel.
Vanwege het afkalven van de oever is er bij de Woude een beschoeiing aangebracht.
Bij de Sportlaan is een duiker gerepareerd en een nieuwe uitstroombak geplaatst. 
Het ecologisch beheer heeft zich verder ontwikkeld: met toestemming van het waterschap mag nu 10% van de waterplanten blijven staan. Op elf locaties is een pilot gestart waarbij 25% van de waterplanten niet wordt gemaaid.
Dit geldt niet als er invasieve exoten aanwezig zijn zoals de waterteunisbloem. Die is dit jaar bestreden in de Kapteynstraat.
Tot slot is er gebaggerd in het Reijerpark, Doncksestraat en in de Ravelstraat.

668 verzamelcontainers zijn in beheer van de N.V. BAR-Afvalbeheer, waarvan 44 glas, 138 oud papier/karton, 259 gft en 227 PMD+restafval. Ook zijn er in Ridderkerk 28 textielcontainers welke worden beheerd door Opnieuw & Co.

In de huidige situatie is het onderhoud, de reiniging en de garantie van de ondergrondse containers geborgd in een onderhoudsovereenkomst met de leverancier. Het betreft in totaal 668 containers voor restafval, papier/karton, gft en glas. De (ondergrondse) container is onderdeel van de openbare ruimte (onroerende goederen) en komt als investering ten laste van de gemeente. De N.V. BAR-Afvalbeheer faciliteert de gemeente in de aanschaf, plaatsing en het onderhoud van de ondergrondse containers.

De financiële consequenties van het periodiek gratis ophalen van grofvuil zijn in kaart gebracht. Deze hebben er niet toe geleid dat een dergelijke regeling wordt ingevoerd. Wel kunnen inwoners sinds 2024 (op afspraak) gratis hun tuinafval aan huis laten ophalen. Zo wordt het scheiden van gft bevorderd. Om een extra service te verlenen bij het aanbieden van klein huishoudelijk afval dat niet in een ondergrondse container past of hoort is eind 2024 het mobiele afvalaanbiedstation geïntroduceerd. Deze is op zeven plekken in de gemeente meerdere keren per maand te vinden. De aanvragen vanuit de gemeente (wij zelf en bijvoorbeeld woningbouwcorporaties) voor inzet van afvalcoaches ten aanzien van voorlichting groeien. Ook (basis)scholen weten de afvalcoaches steeds beter te vinden voor educatiedoeleinden. Als gevolg van de verzelfstandiging van Beheer openbare ruimte vindt het opruimen van bijplaatsingen en illegale stortingen in eigen beheer plaats. Deze taak is per 1 juni 2024 naar ons overgegaan. De mogelijkheid om een afvalpas op de telefoon te gebruiken is onderzocht. Dit blijkt (nog) niet te kunnen op elke soort mobiele telefoon.

Wij bezitten een eigen haven aan de rivier De Noord. Twee delen zijn te onderscheiden. Aan de noordzijde een industriehaven met twee watergebonden bedrijven en een passantensteiger. Aan de zuidzijde een recreatiehaven met twee jachthavens. Behalve de passantensteiger worden de overige delen verhuurd.

Als gevolg van onder andere toename van scheepsbewegingen bij De Noord, onzekerheden over de aanwas van baggerslib en verplaatsing van baggerslib binnen de haven, is er behoefte aan monitoring door middel van dieptemetingen.
De aanwezige constructies in de haven worden incidenteel vervangen. Hier worden geen structurele middelen voor gereserveerd. Indien nodig wordt extra budget aangevraagd.

Onder het vluchtelingenschip de Calypso is dit jaar gebaggerd. De aanwas van bagger is gemonitord, zodat er over meerdere jaren een beter beeld ontstaat hoeveel bagger er in de haven komt. Met deze gegevens kan een betere inschatting van de kosten worden gemaakt.
Bij de Calypso is een walstroomvoorziening gemaakt en is de generator verwijderd.
Veertien oude houten palen zijn weggehaald en vervangen door vier grotere stalen palen. Deze palen vormen een aanvaarbeveiliging om te voorkomen dat binnenvaartschepen watersportvereniging Sint Joris kunnen binnenvaren.

In 2024 had de gemeente 52 accommodaties in eigendom. Dit zijn:

• Het gemeentehuis en de voormalige gemeentewerf
• (Voormalige) onderwijsgebouwen
• Binnensportaccommodaties (gymzalen/sporthallen)
• Sportcomplexen
• Peuterspeelzaal en kinderdagverblijven
• Wijkcentra
• Een rouwcentrum
• Enkele bedrijfsruimten
• Enkele woningen

Voor het onderhoud van de gebouwen in Ridderkerk hanteren we een algemene conditie van 3 (voldoende). Voor een aantal gebouwen, waarvoor in de toekomst een ontwikkeling wordt verwacht, hanteren we het label instandhouding.

Het in 2019 vastgestelde (Actualisatie Integraal Accommodatieplan) AIAP is nog steeds leidend voor het beleid van beheer en de ontwikkeling van het maatschappelijk vastgoed.

Op basis van het beleid wordt duurzaam beheer toegepast en voldoen we aan de Arbo- en veiligheidsvoorschriften.

Onderwijsgebouwen
Jaarlijks stelt de gemeente een jaarprogramma vast op basis van aanvragen door schoolbesturen. In dit huisvestingsprogramma zijn alle uitbreidingen en nieuwbouw van schoolgebouwen opgenomen, inclusief de financiële consequenties daarvan. De aanvragen voor het huisvestingsprogramma worden getoetst aan de Verordening Voorzieningen Huisvesting Onderwijs Ridderkerk 2021.

Sport- en Welzijnsaccommodaties
We hebben een Meerjarenonderhoudsplan opgesteld voor de sportparken. In samenspraak met de verbonden verenigingen onderzoeken we of de parken nog voldoen aan hun wensen en eisen.

Rouwcentrum
Bij de begraafplaats Vredehof bevindt zich een rouwcentrum voor rouwbezoeken en uitvaartplechtigheden. Het rouwcentrum wordt gebruikt voor diensten voorafgaande aan een begrafenis op Vredehof en Rusthof, maar ook als wordt gekozen voor crematie of elders begraven is de aula geschikt voor een plechtigheid vooraf.

Voor een groot aantal panden hebben we planmatig onderhoud uitgevoerd.

• In de Oudheidkamer is de cv-installatie vervangen, noodverlichting vernieuwd en schilderwerk uitgevoerd.
• De cv-installatie voor de PC Hooftstraat 2 en 5 is vernieuwd. Daarnaast is tegelwerk vervangen en is het plafond van de gymzaal hersteld.
• In Wijkcentrum de Fuik is de dansvloer vernieuwd.
• Voor Wijkcentrum Slikkerveer is schilderwerk uitgevoerd en is het tegelwerk vervangen.
• In het gemeentehuis is de newsroom en een nieuwe hub gerealiseerd. De huidige systeemplafonds zijn vervangen. We hebben een lift en tourniquet gerenoveerd. In de parkeergarage zijn extra laadpalen gerealiseerd.
• In de brandweerkazerne is kantoorruimte gerealiseerd voor de boa's evenals een fietsenstalling en laadpalen. Ook is de brandmeldinstallatie vervangen.
• In recreatiecentrum De Fakkel hebben we alleen het hoogstnodige onderhoud uitgevoerd zoals de onderwaterverlichting en dakventilatoren.
• Voor sporthal de Wissel is de omvormer van de zonnepanelen vervangen. Daarnaast is het schilderwerk uitgevoerd en de verzakking in het straatwerk hersteld.
• Het depot in De Gorzen is voorzien van een nieuwe inbraakinstallatie.
• De rieten kappen van de stal en hooischuur van de kinderboerderij in het Oosterpark zijn vervangen.
• Voor de gymzalen Da Costalaan & PC Hoofdstraat is gezien de reeds lange tijd van instandhouding een meerjarenonderhoudsplan gemaakt.
• Voor de Huishoudschool zijn er reparaties uitgevoerd aan het dak en zijn extra maatregelen genomen voor het tegengaan van vandalisme.
• Ook hebben we in 2024 stappen gezet om het maatschappelijk vastgoed te verduurzamen. Dit ziet voornamelijk toe op verbetering van de bouwtechnische schil en de installaties ten behoeve van het verwarmen van de gebouwen.
• Het recreatiecentrum de Fakkel zal over een aantal jaren worden vernieuwd. Ondanks de grote onderhoudsbehoefte hebben we met een minimale investering het gebouw in bedrijf kunnen houden.