Programma 7 Sociaal domein

Wat willen we bereiken? (coalitieakkoord)

Een sociale (wijk)werkplaats.

We onderzoeken of een moderne vorm van een sociale (wijk)werkplaats een optie is om mensen die al langere tijd een uitkering krijgen weer aan het werk te krijgen of mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt onderdeel te laten zijn van onze maatschappij. We zetten daarbij in op intensieve begeleiding en een laagdrempelige aanpak.

Wat gaan we daarvoor doen? (collegeprogramma)

De weg naar goede zorgvoorzieningen.

We vinden het belangrijk dat inwoners goed de weg weten te vinden naar zorgvoorzieningen. We maken de Wijkteams voor onze inwoners makkelijker benaderbaar. Oudere inwoners willen we bedienen met jaarlijkse huisbezoeken, om tijdig een goed beeld te krijgen van de ondersteuningsbehoefte van deze groep. Daarnaast willen we ze enthousiasmeren voor vrijwilligerswerk.

Wat gaan we daarvoor doen? (collegeprogramma)

Vroegtijdig signaleren van armoede- en schuldenproblematiek.

We hechten grote waarde aan het vroegtijdig signaleren van armoede- en schuldenproblematiek.
We bevorderen het geven van voorlichting over omgaan met geld en digitaal welzijn.

Wat gaan we daarvoor doen? (collegeprogramma)

Minimabeleid (meedoen).

Het bestrijden van armoede en het aanbieden van schuldhulpverlening.

Wat gaan we daarvoor doen? (collegeprogramma)

Wonen, welzijn en zorg.

In samenwerking met onze maatschappelijke partners willen we bereiken dat inwoners zo lang mogelijk zelfstandig wonen in een vertrouwde omgeving, waarin men omziet naar elkaar, ook als inwoners daarbij zorg of ondersteuning nodig hebben. Dat kunnen we niet zonder de inzet van onze inwoners. Het veranderende zorglandschap vraagt inzet en verantwoordelijkheid van heel de samenleving. We willen daarom het bewustzijn verhogen onder inwoners en mantelzorgers over de ouder wordende samenleving en samen met partners en inwoners toegroeien naar een zorgzame gemeenschap. Naast bewustwording is het doel concrete handvatten te bieden om passend wonen, omzien naar elkaar en vitaal ouder worden vorm te geven. Dit draagt uiteindelijk ook bij aan het voorkomen dan wel uitstellen van een (zwaardere) zorgvraag binnen de Wmo, Zorgverzekeringswet en Wet langdurige zorg. De bewustwording is structureel nodig, aangezien de piek van de vergrijzing pas in 2040 verwacht wordt.

Wat gaan we daarvoor doen? (collegeprogramma)

Gemeenschappelijke regeling Jeugdhulp Rijnmond.

Wij willen dat inwoners zich optimaal kunnen ontwikkelen. Persoonlijke ontwikkeling vormt de basis voor welbevinden en zelfredzaamheid. Investeren in de persoonlijke ontwikkeling van jeugdige inwoners zien we daarom als belangrijke vorm van preventie. Het draagt bij aan de zelfstandigheid en vergroot het probleemoplossend vermogen en zelfbewustzijn. Als gevolg hiervan is de kans groter dat mensen actief mee kunnen doen in de samenleving en is het risico op ontwikkelingsachterstanden, materiële of immateriële problemen zoals schulden of psychische problemen kleiner.
Wij willen tegelijkertijd ook dat de kosten voor deze persoonlijke ontwikkeling van jeugdige inwoners beheersbaar blijft. Zodat iedere jeugdige die dit nodig heeft er gebruik van kan maken.

Wat gaan we daarvoor doen? (collegeprogramma)

Wat mag het kosten?

Zoals in de Leeswijzer opgenomen is er een nieuwe taakveldindeling vanaf het jaar 2025. Hierdoor verschuiven een aantal posten van een oud taakveld naar een nieuw taakveld. Onder het nieuwe taakveld wordt het verschil tussen 2024 en 2025 per post toegelicht als ware er geen oude taakvelden.

Exploitatie	Begroting 2024 na wijziging	Begroting 2025	Begroting 2026	Begroting 2027	Begroting 2028
Lasten
6.1:Samenkracht en burgerparticipatie	-8.120.300	-6.036.100	-5.798.500	-6.020.800	-6.017.500
6.2:Toegang en eerstelijnvoorzieningen	-4.990.300	0	0	0	0
6.21:Toegang en eerstelijnsvoorzieningen WMO	0	-79.000	-79.000	-79.000	-79.000
6.22:Toegang en eerstelijnsvoorzieningen Jeugd	0	-417.300	-417.300	-417.300	-417.300
6.23:Toegang en eerstelijnsvoorzieningen Integraal	0	-4.986.400	-4.986.400	-4.986.400	-4.986.400
6.3:Inkomensregelingen	-20.319.700	-20.078.600	-19.978.600	-19.978.600	-19.978.600
6.4:WSW en Beschut werk	-424.200	-436.500	-436.500	-436.500	-436.500
6.5:Arbeidsparticipatie	-1.681.800	-1.530.200	-1.530.200	-1.530.200	-1.530.200
6.6:Maatwerkvoorzieningen (WMO)	-2.910.500	0	0	0	0
6.60:Hulpmiddelen en diensten (WMO)	0	-2.949.600	-2.949.600	-2.949.600	-2.949.600
6.711:Huishoudelijke hulp (WMO)	0	-6.949.500	-6.936.200	-6.930.000	-6.930.000
6.712:Begeleiding (WMO)	0	-2.518.500	-2.518.500	-2.518.500	-2.518.500
6.713:Dagbesteding (WMO)	0	-1.070.200	-1.070.200	-1.070.200	-1.070.200
6.714:Overige maatwerkarrangementen (WMO)	0	-137.500	-137.500	-137.500	-137.500
6.71A:Huishoudelijke hulp (WMO)	-6.764.500	0	0	0	0
6.71B:Begeleiding (WMO)	-2.497.500	0	0	0	0
6.71C:Dagbesteding (WMO)	-1.084.500	0	0	0	0
6.71D:Overige maatwerkarrangementen (WMO)	-548.900	0	0	0	0
6.72A:Jeugdzorg begeleiding	-1.268.700	0	0	0	0
6.72B:Jeugdzorg behandeling	-4.743.100	0	0	0	0
6.72C:Jeugdhulp dagbesteding	-1.625.900	0	0	0	0
6.72D:Jeugdhulp zonder verblijf overig	-646.500	0	0	0	0
6.73A:Pleegzorg	-569.400	0	0	0	0
6.73B:Gezinsgericht	0	0	0	0	0
6.73C:Jeugdhulp met verblijf overig	-3.757.100	0	0	0	0
6.74A:Jeugd behandeling GGZ zonder verblijf	0	0	0	0	0
6.74B:Jeugdhulp crisis/LTA/GGZ-verblijf	-813.400	0	0	0	0
6.74C:Gesloten plaatsing	0	0	0	0	0
6.751:Jeugdhulp ambulant lokaal	0	-3.797.200	-3.797.200	-3.797.200	-3.797.200
6.752:Jeugdhulp ambulant regionaal	0	-3.540.500	-3.540.500	-3.540.500	-3.540.500
6.753:Jeugdhulp ambulant landelijk	0	-223.100	-223.100	-223.100	-223.100
6.761:Jeugdhulp met verblijf lokaal	0	-989.100	-989.100	-989.100	-989.100
6.762:Jeugdhulp met verblijf regionaal	0	-4.913.500	-4.913.500	-4.913.500	-4.913.500
6.763:Jeugdhulp met verblijf landelijk	0	-223.100	-223.100	-223.100	-223.100
6.791:PGB WMO	0	-638.000	-638.000	-638.000	-638.000
6.792:PGB Jeugd	0	-467.700	-467.700	-467.700	-467.700
6.811:Beschermd Wonen (WMO)	0	-34.000	-34.000	-34.000	-34.000
6.812:Maatschappelijke - en vrouwenopvang (WMO)	0	-116.000	-116.000	-116.000	-116.000
6.81A:Beschermd wonen (WMO)	-33.500	0	0	0	0
6.81B:Maatschappelijke- en vrouwenopvang (WMO)	-113.500	0	0	0	0
6.821:Jeugdbescherming	0	-782.000	-782.000	-782.000	-782.000
6.822:Jeugdreclassering	0	-782.000	-782.000	-782.000	-782.000
6.82A:Jeugdbescherming	-2.165.400	0	0	0	0
6.82B:Jeugdreclassering	0	0	0	0	0
6.92:Coördinatie en beleid Jeugd	0	-203.300	-203.300	-203.300	-203.300
Totaal Lasten	-65.078.700	-63.898.900	-63.548.000	-63.764.100	-63.760.800
Baten
6.1:Samenkracht en burgerparticipatie	3.473.300	0	0	0	0
6.2:Toegang en eerstelijnvoorzieningen	0	0	0	0	0
6.23:Toegang en eerstelijnsvoorzieningen Integraal	0	0	0	0	0
6.3:Inkomensregelingen	16.090.300	15.937.100	15.937.100	15.937.100	15.937.100
6.6:Maatwerkvoorzieningen (WMO)	554.000	0	0	0	0
6.60:Hulpmiddelen en diensten (WMO)	0	116.400	116.400	116.400	116.400
6.711:Huishoudelijke hulp (WMO)	0	184.300	827.000	819.800	819.800
6.71A:Huishoudelijke hulp (WMO)	31.300	0	0	0	0
6.791:PGB WMO	0	16.200	16.200	16.200	16.200
6.812:Maatschappelijke - en vrouwenopvang (WMO)	0	38.100	38.100	38.100	38.100
6.81B:Maatschappelijke- en vrouwenopvang (WMO)	37.200	0	0	0	0
Totaal Baten	20.186.100	16.292.100	16.934.800	16.927.600	16.927.600
Saldo - Lasten en baten	-44.892.600	-47.606.800	-46.613.200	-46.836.500	-46.833.200
Stortingen
0.10:Mutaties reserves	-6.215.000	0	0	0	0
Totaal Stortingen	-6.215.000	0	0	0	0
Onttrekkingen
0.10:Mutaties reserves	1.180.000	246.000	0	332.500	332.500
Totaal Onttrekkingen	1.180.000	246.000	0	332.500	332.500
Saldo - Reserves	-5.035.000	246.000	0	332.500	332.500
Begroot resultaat	-49.927.600	-47.360.800	-46.613.200	-46.504.000	-46.500.700

Toelichting financiële afwijkingen alle taakvelden, exclusief reserves

Door de nieuwe verplichte taakveldenindeling en de daarbij behorende verschuivingen is het niet mogelijk een goede opsomming van de financiële afwijkingen tussen de begroting 2024 na wijziging en de begroting 2025 te maken per taakveld. Er is daarom gekozen om alle verschillen groter dan € 100.000 per post samen te voegen in plaats van de gebruikelijke verdeling over de taakvelden.

Omschrijving	Begroting 2024 na wijziging	Begroting 2025	Verschil 2024-2025
07 Sociaal Domein
Lasten	-65.078.700	-63.898.900	1.179.800
Baten	20.186.100	16.292.100	-3.894.000
Totaal 07 Sociaal Domein	-44.892.600	-47.606.800	-2.714.200

Minimabeleid (voordeel € 240.100)
In de 1e Tussenrapportage 2024 is geraamd voor de uitkering van de energietoeslag 2023 in het jaar 2024. Dit vervalt in 2025.

Opvang Oekraïners (nadeel € 1.767.500)
In de 1e Tussenrapportage 2024 is er een positief verschil tussen baten en lasten geraamd voor de opvang van Oekraïners welke niet geraamd is in 2025.

Project Jong Vermogen (voordeel € 183.900)
In de 1e Tussenrapportage 2023 zijn ramingen opgenomen voor het project Jong Vermogen. De kosten zijn geraamd voor de jaren 2023 en 2024.

Wmo Huishoudelijke verzorging ZIN (nadeel € 465.200)
Vanaf 2025 is er een bijstelling van het Integraal zorgakkoord ingevolge meicirculaire gemeentefonds 2023.

Wmo Eigen bijdrage (nadeel € 271.900)
Vanaf 2025 wijzigt de wijze van financiering van de eigen bijdragen Wmo. De mutatie is ingevolge meicirculaire gemeentefonds 2023.

Wmo Algemene voorzieningen (voordeel € 355.800)
In de 1e Tussenrapportage 2024 zijn doorgeschoven prestaties uit de Jaarstukken 2023 opgenomen voor middelen uit het innovatiebudget.

Inzet in wijkteams (voordeel € 208.700)
In de 1e Tussenrapportage 2024 is een doorgeschoven prestatie uit de Jaarstukken 2023 opgenomen voor het wegwerken van wachtlijsten en voor uitvoering van maatregelenpakket van de GR Jeugdhulp Rijnmond.

Lokale jeugdhulp PGB (voordeel € 178.800)
Middels de 1e Tussenrapportage 2024 zijn de begrote bedragen per opdracht gecorrigeerd naar de verwachtte trend vanuit de gemeenschappelijke regeling Jeugdhulp Rijnmond.

Bijdrage GR Jeugdhulp Rijnmond (nadeel € 929.200)
Middels de 1e Tussenrapportage 2024 zijn de begrote bedragen per opdracht gecorrigeerd naar de verwachtte trend vanuit de gemeenschappelijke regeling Jeugdhulp Rijnmond.

Overige verschillen kleiner dan € 100.000 (nadeel € 447.700)

Toelichting 0.10 Mutaties reserves

Omschrijving	Begroting 2024 na wijziging	Begroting 2025	Verschil 2024-2025
0.10:Mutaties reserves
Stortingen	-6.215.000	0	6.215.000
Onttrekkingen	1.180.000	246.000	-934.000
Totaal 0.10:Mutaties reserves	-5.035.000	246.000	5.281.000

RK Mutatie algemene reserve (nadeel € 451.000)
In de 1e Tussenrapportage 2024 i zijn ramingen opgenomen voor de doorgeschoven prestaties uit de Jaarstukken 2023 voor dekking van het wegwerken wachtlijsten en uitvoeringsmatregelen GR Jeugdhulp Rijnmond.

RK Mutatie reserve innovatiefonds Sociaal Domein (nadeel € 483.000)
In de 1e Tussenrapportage 2024 zijn ramingen opgenomen voor de doorgeschoven prestaties uit de Jaarstukken 2023 voor dekking van middelen uit het innovatiebudget en de pilot voor het opkopen van schulden van jongeren.

RK Mutatie KLR Jongerencentrum De Loods/Gooth buitenruimte/inrichting/installaties (voordeel € 6.215.000)
In 2024 wordt incidenteel gestort voor de vorming van de afschrijvingsreserves voor jongerencentrum de Loods/Gooth (inclusief inrichting en buitenruimte € 6.215.000).

Beleidsdocumenten

Document	Vastgesteld door college	Vastgesteld door raad	Te herzien beleid
Actieplan Samenredzaamheid Ridderkerk	X
Actieplan voorkomen en bestrijden alcohol-/drugsgebruik 2016-2019	X
Afwegingskader Marktinitiatieven Wonen, Welzijn en Zorg Gemeente Ridderkerk	X
Algemene subsidieverordening Ridderkerk 2018		X	X
Beleidskader Doelgroepenvervoer ‘Hoogwaardig en toekomstbestendig onderweg’		X
Beleidsnota Integraal Beleid Sociaal Domein 2021		X
Beleidsplan toezicht en handhaving Sociaal domein		X	X
Beleidsregels bekostiging leerlingenvervoer Ridderkerk 2023	X
Beleidsregels Bestuurlijke Boete Participatiewet, IOAW en IOAZ 2023 gemeente Ridderkerk	X
Beleidsregels Bijzondere Bijstand Ridderkerk 2021	X
Beleidsregels Brede Ondersteuning Toeslagenaffaire	X
Beleidsregels Inkomen en Vermogen 2023 gemeente Ridderkerk	X
Beleidsregels Krediethypotheek 2023 gemeente Ridderkerk	X
Beleidsregels leefgeld ontheemden Oekraïne gemeente Ridderkerk		X
Beleidsregels maatschappelijke ondersteuning Gemeente Ridderkerk 2024	X
Beleidsregels Parttime Ondernemen 2023 gemeente Ridderkerk	X
Beleidsregels pilot opkopen schulden jongeren gemeente Ridderkerk 2023	X
Beleidsregels schuldhulpverlening gemeente Ridderkerk 2023	X
Beleidsregels studietoeslag gemeente Ridderkerk 2022	X
Beleidsregels Terugvordering en Verhaal 2023 gemeente Ridderkerk	X
Convenant dementievriendelijk Ridderkerk	X
Convenant opvang vluchtelingen en huisvesting vergunninghouders Rotterdam-Rijnmond 2023-2025	X
Convenant Uitvoering woonplaatsbeginsel Jeugdwet		X
Handhavings- en Afstemmingsverordening Participatiewet, IOAW en IOAZ Ridderkerk 2020		X
Jeugdparticipatie gemeente Ridderkerk 2020-2024		X
Kadernotitie subsidiebeleid 2018 - 2022 Ridderkerk	X		X
Klachtenregeling sociaal domein gemeente Ridderkerk 2022	X		X
Lokale inbedding dranghulpverlening	X
Lokale Inclusie Agenda gemeente Ridderkerk	X
Minimabeleid en Plan Schuldhulpverlening 2020 - 2024	X		X
Nadere regels jeugdhulp gemeente Ridderkerk 2023		X	X
Nadere regels maatschappelijke ondersteuning gemeente Ridderkerk 2024	X
Nadere Regels Sociaal Beheer Ridderkerk 2022	X
Nadere subsidie regeling Innovatie, Preventie en Maatschappelijke Initiatieven Ridderkerk	X
Notitie Sociaal Beheer Ridderkerk		X
Plan ondersteuning kinderen en jongeren in armoede en bij (v)echtscheiding Ridderkerk 2024	X
Plan van aanpak Kansrijke Start 2024 – 2026	X
Regeling tegemoetkoming kosten kinderopvang 2023 gemeente Ridderkerk	X
Regionaal Beleidsplan Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen 2022-2026		X
Regiovisie Jeugdhulp regio Rijnmond ‘Nabij en passend’		X
Verordening Beslistermijn Schuldhulpverlening Gemeente Ridderkerk 2021		X
Verordening Burgeradviesraad Sociaal Domein Ridderkerk 2023		X
Verordening individuele inkomenstoeslag Ridderkerk 2023		X
Verordening Jeugdhulp gemeente Ridderkerk 2022		X	X
Verordening Meedoen Ridderkerk		X	X
Verordening Re-integratie, Loonkostensubsidie en Tegenprestatie Ridderkerk 2023		X

Beleidsindicatoren

Omschrijving	Bron	Eenheid/Toelichting	Waarde
Banen	Waarstaatjegemeente.nl	Aantal per 1.000 inwoners in de leeftijd 15-64 jaar	795,2
		Onder een baan wordt een vervulde positie verstaan. Dit betreffen zowel fulltimers, parttimers als uitzendkrachten. De indicator betreft het aantal banen per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15 tot en met 64 jaar.
Jongeren met een delict voor de rechter	Waarstaatjegemeente.nl	% jongeren van 12 t/m 21 jaar	2,0% (2022)
		Het percentage jongeren (12 t/m 21 jaar) dat met een delict voor de rechter is verschenen. Tot en met 2015 zijn de cijfers van deze indicator afkomstig van het Verwey-Jonker Instituut - Kinderen in Tel. De cijfers vanaf 2016 zijn afkomstig van het CBS.
Kinderen in uitkeringsgezinnen	Waarstaatjegemeente.nl	% kinderen tot 18 jaar	7,0% (2022)
		Percentage kinderen tot 18 jaar die in een gezin leven dat van een bijstandsuitkering moet rondkomen. Bijstandshuishouden is een huishouden waarvan minimaal één lid een bijstandsuitkering ontvangt. Onder bijstand wordt hier uitkeringen aan huishoudens op grond van de Wet werk en bijstand (WWB, tot 2015) en de Participatiewet (vanaf 2015) en het Besluit bijstandsverlening zelfstandigen 2004 (Bbz) verstaan. Tot en met 2015 zijn de cijfers van deze indicator afkomstig van het Verwey-Jonker Instituut - Kinderen in Tel. De cijfers vanaf 2016 zijn afkomstig van het CBS.
Netto arbeidsparticipatie	Waarstaatjegemeente.nl	% werkzame beroepsbevolking ten opzichte van de beroepsbevolking	72,8%
		Het aandeel van de werkzame beroepsbevolking in de bevolking (beroeps- en niet-beroepsbevolking). Deze definitie heeft betrekking op personen die in Nederland wonen (exclusief de institutionele bevolking).
Werkloze jongeren	Waarstaatjegemeente.nl	% in de leeftijd van 16 t/m 22 jaar	1,0% (2022)
		Personen van 16 t/m 22 jaar die als werkzoekende staan ingeschreven bij het UWV WERKbedrijf en tegelijkertijd geen baan hebben als werknemer volgens de Polisadministratie. Tot en met 2015 zijn de cijfers van deze indicator afkomstig van het Verwey-Jonker.
Personen met een bijstandsuitkering	Waarstaatjegemeente.nl	Aantal per 10.000 inwoners	317,4
		Het aantal personen met een uitkering op grond van de Wet werk en bijstand (WWB, t/m 2014) en de Participatiewet (vanaf 2015). De uitkeringen (leefgeld) aan personen in een instelling, de elders verzorgden, zijn niet inbegrepen. Ook de uitkeringen aan dak- en thuislozen zijn niet inbegrepen.
Lopende re-integratietraject	Waarstaatjegemeente.nl	Aantal per 10.000 inwoners van 15-64 jaar	172,8
		Het aantal reintegratievoorzieningen, per 10.000 inwoners in de leeftijd van 15-64 jaar.
Jongeren met jeugdhulp	Waarstaatjegemeente.nl	% van alle jongeren tot 18 jaar	11,0%
		in percentage van alle jongeren tot 18 jaar, per 1 januari Hulp en zorg zoals deze bedoeld en beschreven is in de Jeugdwet (2014), en in natura door de zorgaanbieder is geleverd. PGB gefinancierde hulp en zorg valt hier dus buiten. Het betreft hulp en zorg aan jongeren en hun ouders bij psychische, psychosociale en of gedragsproblemen, een verstandelijke beperking van de jongere, of opvoedingsproblemen van de ouders. Zorg in Natura wordt direct vergoed aan de zorgverlener zonder tussenkomst van de zorggebruiker. In het kader van de jeugdzorg betekent dit dat de hulp rechtstreeks door de gemeente wordt vergoed. Persoonsgebonden budget (PGB)is een geldbedrag waarmee de zorggebruiker zelf zorg, begeleiding, hulp, hulpmiddelen of voorzieningen in kan kopen. Deze wordt verstrekt via de Sociale verzekeringsbank (SVB) maar is ook afkomstig van de gemeente.
Jongeren met jeugdbescherming	Waarstaatjegemeente.nl	% van alle jongeren tot 18 jaar	1,1%
		in percentage van alle jongeren tot 18 jaar, per 1 januari Jeugdbescherming is een maatregel die de rechter dwingend oplegt. Dat gebeurt als een gezonde en veilige ontwikkeling van een kind of jeugdige wordt bedreigd en vrijwillige hulp niet of niet voldoende helpt. Een kind of jongere wordt dan 'onder toezicht gesteld' of ‘onder voogdij geplaatst’.
Jongeren met jeugdreclassering	Waarstaatjegemeente.nl	% van alle jongeren van 12 tot 23 jaar	0,5%
		in percentage van alle jongeren in de leeftijd van 12 tot 23 jaar, per 1 januari Jeugdreclassering is een combinatie van begeleiding en controle voor jongeren vanaf 12 jaar, die voor hun 18e verjaardag met de politie of leerplichtambtenaar in aanraking zijn geweest en een proces-verbaal hebben gekregen. Indien de persoonlijkheid van de dader of de omstandigheden waaronder de overtreding of het misdrijf is begaan daartoe aanleiding geven, bijvoorbeeld bij jongvolwassenen met een verstandelijke beperking, kan het jeugdstrafrecht eveneens worden toegepast op jongvolwassenen in de leeftijd 18 tot en met 22 jaar. De jongere krijgt op maat gesneden begeleiding van een jeugdreclasseringswerker om te voorkomen dat hij of zij opnieuw de fout ingaat. Jeugdreclassering kan worden opgelegd door de kinderrechter of de officier van Justitie. Jeugdreclassering kan ook op initiatief van de Raad voor de Kinderbescherming in het vrijwillige kader worden opgestart.
Cliënten met maatwerkarrangementen Wmo	Monitor Sociaal Domein Wmo	Aantal per 10.000 inwoners	820,0
		Aantal per 10.000 inwoners in de betreffende bevolkingsgroep. Een maatwerkvoorziening is een vorm van specialistische ondersteuning binnen het kader van de Wmo. Voor de Wmo-gegevens geldt dat het referentiegemiddelde gebaseerd is op 327 deelnemende gemeenten.