Paragraaf 3 Onderhoud kapitaalgoederen

De gemeente is verantwoordelijk voor het beheer van de openbare ruimte en gemeentelijke gebouwen. Deze openbare ruimte bevat kapitaalgoederen. Dit zijn wegen, openbare verlichting, riolering, civiele kunstwerken, water, groen en gebouwen. Kapitaalgoederen hebben onderhoud nodig, zodat wij een veilig gebruik kunnen waarborgen. Zowel meerjarig groot onderhoud als klein onderhoud. De kosten daarvan en de planning worden vastgelegd in beheerplannen.

Onze uitgangspunten daarbij zijn: het actuele beleidskader, het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten, de nota Reserves en Voorzieningen 2021-2024 en de Financiële Verordening 2017 (inclusief afschrijvingstabel). In het kader van het financieel toezicht hecht ook de provincie grote waarde aan actuele beheerplannen. De beheerplannen laten zien of de budgetten de komende jaren voldoende zijn om aan de vastgestelde beleidskaders te voldoen.

In onderstaande tabel zijn de beschikbare beheerplannen weergegeven.

• 4.406 led-armaturen
• 4.309 conventionele armaturen
• 4.309 lampen
• 8.447 lichtmasten

Naast de gemeente zijn ook andere beheerders verantwoordelijk voor de openbare ruimte met openbare verlichting, bijvoorbeeld de wegen met verlichting die in eigendom zijn van het Waterschap Hollandse Delta. De lichtmasten worden gemiddeld elke vier jaar visueel geïnspecteerd tijdens de lampvervanging en bij het schoonmaken van led-armaturen. Eventuele stabiliteits-/sterktemetingen van lichtmasten vinden plaats wanneer lichtmasten veertig jaar of ouder zijn. Onveilige situaties, vaak gemeld door burgers en bedrijven, worden veelal direct opgelost. Armaturen hebben een theoretische levensverwachting van bijna 25 jaar.

Naast het dagelijks onderhoud en het verhelpen van storingen worden in de periode tot en met 2028 alle conventionele armaturen vervangen door led-armaturen. In 2025 verwachten we ongeveer 861 armaturen te vervangen. 

• 69 fiets-/voetbruggen
• 17 geleiderail
• 23 verkeersbruggen/viaducten
• 156 overige kunstwerken

Onder de categorie civiele kunstwerken vallen bruggen, tunnels, viaducten, duikers, damwanden, kademuren, steigers en dijktrappen. Een civiel kunstwerk wordt elke vijf jaar uitgebreid geïnspecteerd volgens de CUR 117 aanbeveling categorie B2 (toestandsinspectie), B5 (herstel advies) en C2 (meerjarenonderhoudsplanning en budgetraming). Houten bruggen en kunstwerken, die meer onderhoud vragen, worden in de tussenliggende periode een aantal keer visueel geschouwd. Op basis van de inspectieresultaten worden de jaarlijkse onderhouds- en vervangingsmaatregelen bepaald. Deze maatregelen kunnen variëren van klein onderhoud tot grootschalige vervangingen.

In 2025 wordt 30% van alle kunstwerken geïnspecteerd. Het klein onderhoud zal zich voornamelijk toespitsen op schoonmaken, conserveren en het repareren van kleine schades. De meerjarige vervangingsplanning wordt inzichtelijk gemaakt in het Beheerplan Civiele Kunstwerken 2025-2029. 

• 19.719 bomen
• 281.603 m2 cultuurbeplanting
• 1.375.648 m2 gras
• 9.476 m2 haag
• 349.192 m2 natuurlijke beplanting

De gemeente beheert de recreatiegebieden de Gorzen, Ridderhaven en het Reijerpark. De Grienden en de Crezéepolder zijn in beheer bij de Stichting Zuid-Hollands Landschap. De Donckse Velden, het Oosterpark en de Wevershoek zijn in beheer bij het Natuur- en Recreatieschap IJsselmonde. Het Donckse Bos valt onder de Stichting Het Huys ten Donck. Voor het Waalbos is een beheerovereenkomst afgesloten met Staatsbosbeheer. De surfbocht bij het Waalbos is in beheer van het Natuur- en Recreatieschap IJsselmonde (NRIJ). Er vindt nog overleg plaats over de toekomst van het NRIJ.
De kwaliteit van het bomenbestand wordt bewaakt door middel van boomveiligheidscontrole en onderzoeken. Uit deze driejaarlijkse controles volgen de maatregelen die genomen moeten worden om het bomenbestand vitaal en veilig te houden. In sommige gevallen is het nodig om bomen te kappen. In veel gevallen kan worden volstaan met snoeionderhoud.

In 2025 worden met name de acties voortvloeiend uit het Beheerplan groen en Werken vanuit Ecologie zichtbaar in de buitenruimte. Dit is te zien aan betere en met name in omvang grotere groeiplaatsen voor bomen, de inrichting qua soort van bomen en de beplanting. Er wordt gewerkt aan een inhaalslag van kwalitatief beter groen dat klimaatbestendig is. Met een meerjarige vervangingsopgave van de beplanting- en bosplantsoenvakken wordt hier vorm aan gegeven. Meer aandacht voor biodiversiteit en ander onderhoud van gazons. Er wordt ook in 2025 gazon naar kruidenrijk gras omgevormd. De rondtrekkende schaapskudde (begraast circa 8-9 hectare) zal ook in 2025 worden ingezet.

Het te onderhouden areaal wordt in 2025 uitgebreid met Cornelisland en de nieuwe gedeeltes van Het Zand.

• 175 speelplekken
• 809 speeltoestellen
• 37.597 m2 kunstmatige valondergrond

De speeltoestellen worden jaarlijks vier keer op veiligheid geïnspecteerd. Naast veiligheid kunnen sterk gewijzigde demografische gegevens in een wijk of het einde van de levensduur van de speeltoestellen een aanleiding zijn om een speelplek in de planning voor herinrichting op te nemen. 

Aan de hand van de resultaten van de laatste veiligheidsinspectie van het jaar wordt de planning voor 2025 gemaakt. Tijdens de voorbereidingen voor de herinrichting van een speelplek worden de gebruikers en buurtbewoners bij het proces betrokken. Eerst wordt de mogelijkheid geboden ideeën kenbaar te maken. Daarna worden op basis van de meest realistische ideeën twee ontwerpen met speeltoestellen gemaakt. Tenslotte kan iedereen, maar bij voorkeur de kinderen, hieruit een keuze maken. Het ontwerp met de meeste stemmen wordt aangelegd.

• 592.643 m2 asfalt
• 1.797.259 m2 bestrating
• 942 m goot
• 21.235 kolken
• 107.069 m2 overige verharding

Naast landelijk geldende uitgangspunten voor onderhoud aan wegen is rekening gehouden met de lokaal vastgestelde kwaliteitsniveaus. Voor bedrijventerreinen in Ridderkerk geldt kwaliteitsniveau C, voor de rest van Ridderkerk (ook de fietspaden door of langs bedrijventerreinen) geldt kwaliteitsniveau B.
Het onderhoudsprogramma wordt gemaakt op basis van de jaarlijkse weginspectie, nadere onderzoeken, levensduur, uitstraling (kwaliteitsniveau) en binnenstedelijke ontwikkelingen.

Bij asfaltwerken dient vertraging van het noodzakelijk onderhoud voorkomen te worden in verband met kapitaalvernietiging. Stellen wij het onderhoud aan het asfalt te lang uit? Dan zijn zwaardere of duurdere maatregelen nodig. Elementenverharding kent geen kapitaalvernietiging. Bij uitstel loopt enkel de beeldkwaliteit terug.

Naast planmatig (groot) onderhoud vindt er dagelijks (klein) onderhoud plaats. Waar planmatig onderhoud gericht is op het in goede staat brengen, is dagelijks onderhoud gericht op het in goede staat houden, bijvoorbeeld plaatselijk herstel van verzakte bestrating. Binnen het dagelijks onderhoud worden de gevaarlijke situaties direct verholpen. Waar de veiligheid in het geding is, wordt dus direct onderhoud gepleegd. Dit kan bijvoorbeeld een spoelgat in de weg of losse tegels door boomwortels zijn.

In 2025 wordt de verharding vervangen binnen de volgende projecten:

• Herinrichting Bloemenbuurt fase 2
• Herinrichting Rivierenbuurt fase 2
• Herinrichting West-Centrum fase 1
• Herinrichting fietspaden Donkersloot

In 2025 wordt de voorbereiding gestart voor het vervangen van de volgende straten:

• Rijksstraatweg tussen de Noldijk en Voorweg
• Middenmolendijk tussen de Donkerslootweg en Hugo de Groothof
• Herinrichting Rivierenbuurt fase 3
• Herinrichting Bloemenbuurt fase 3
• Herinrichting Tarwestraat
• Herinrichting SL Noord fase 1

Groot onderhoud vindt plaats op onder andere de Klooslaan tussen de Merodelaan en de Perkstraat en de Havenstraat tussen de Noordenweg en de Staalstraat.

De kwaliteitsverbetering van de elementenverharding wordt in 2025 voortgezet. De weginspectie, in combinatie met beeldkwaliteitschouw, is daarbij leidend. Verhardingen op het kwaliteitsniveau C en D krijgen prioriteit.

• 291 km riolering
• 50 km drukriolering en persleidingen
• 23.800 rioolaansluitingen
• 48 rioolgemalen
• 119 drukrioleringspompen
• 3 tunnelgemalen
• 3 oppervlaktegemalen
• 7 bergbezinkvoorzieningen
• 2 bergingsriolen

Riolering is van belang voor de volksgezondheid, de kwaliteit van de leefomgeving, de bodem en het grond- en oppervlaktewater. De gemeente is verantwoordelijk voor de inzameling van het stedelijk afvalwater en hemelwater (dat een particulier niet redelijkerwijs zelf kan verwerken). We proberen eventuele nadelige gevolgen van de grondwaterstand te beperken. Het beleid ten aanzien van het beheer en onderhoud van riolering is verankerd in het Programma Stedelijk Water 2023-2027 (PSW), dat op 25 mei 2023 door de raad is vastgesteld.
De kosten worden gedekt binnen de rioolheffing. De kosten zijn opgedeeld in twee stromen:

• Het beheer- en onderhoud, exploitatiekosten.
• Vervangingsinvesteringen, die betrekking hebben op alle onderdelen van de (afval)waterketen.

Klimaatverandering betekent dat de extremen groter worden: er valt meer regen in kortere tijd en de temperaturen zijn extremer. We spelen in op klimaatverandering. Bij nieuwbouwprojecten of herontwikkelingen worden openbare ruimten zo ontworpen dat pieken in neerslag goed opgevangen kunnen worden.

Het belangrijkste aandachtspunt voor de komende periode is klimaatadaptatie. Bij het ontwerp van een nieuw rioolstelsel wordt getoetst met zwaardere buien en moet een ruime berging aanwezig zijn in de openbare ruimte, zodat overlast in woningen en winkels wordt voorkomen. Dit doen we in samenspraak met onze inwoners, ondernemers en woningbouwverenigingen. De gemeente heeft hierbij een stimulerende rol, bijvoorbeeld in het vergroenen van tuinen en het afkoppelen van daken. We vervangen riolering wijkgericht en volgen een integrale aanpak. Waar we aansluiten bij ruimtelijke initiatieven zoals de HOV en herontwikkeling Rembrandtweg, streven we naar het afkoppelen van verharding.
In 2025 maken we een start met het vervangen van riolering in de wijken West en Centrum en de tweede fase van Rivierenbuurt in Bolnes. We gaan verder met het vervangen van het riool in de Bloemenbuurt in een volgende fase. De afvoerstructuur vanuit de Kerkepolder (omgeving Noordenweg) wordt verbeterd. We gaan starten met herinrichting van het Centrumgebied (Ridderhof en Jorisplein). Binnen dit project koppelen we verharding af van het gemengde rioolstelsel. We starten met de voorbereiding van een wijkgerichte aanpak in Slikkerveer. 

• 40.197 m natuurlijke oever 
• 13.932 m natuurvriendelijke oever
• 27.343 m oeverbeschoeiing 
• 327.751 m2 watergangen

Het waterschap is verantwoordelijk voor de waterkwaliteit en de waterkwantiteit van al het water in de gemeente. Daarbij onderhoudt het waterschap de hoofdwatergangen. Het overige water wordt grotendeels door de gemeente onderhouden. Maar ook Rijkswaterstaat, de provincie, diverse natuurorganisaties en particulieren zijn deels verantwoordelijk voor het onderhoud van sommige watergangen.
Het waterschap controleert of het onderhoud naar behoren wordt uitgevoerd. Zo mogen er bijvoorbeeld niet te veel bagger of waterplanten aanwezig zijn in het water. Het beleid van het waterschap is daarom sterk richtinggevend voor het waterbeheer van de gemeente. Op basis van metingen van de baggeraanwas op de waterbodem bepalen we welke watergangen worden gebaggerd.
Het waterschap baggert zelf de hoofdwatergangen. Is de aanliggende grond van de gemeente, dan zijn wij verplicht deze bagger te ontvangen. De gemeente betaalt dan ook voor het transporteren en afvoer ervan.
Beschoeiingen worden op basis van inspecties vervangen. Daarbij is veiligheid vaak doorslaggevend. Voordat over wordt gegaan tot vervanging wordt onderzocht of het mogelijk is een natuurlijke oever te maken. Dan is geen nieuwe beschoeiing nodig en krijgt de flora en fauna een kans beter tot ontwikkeling te komen. Bij oeverbeschoeiing is er aandacht voor het plaatsen en in stand houden van eendentrappen.

Op basis van metingen van de baggeraanwas op de waterbodem bepalen we welke watergangen in 2025 worden gebaggerd. Het waterschap heeft nog geen inzicht in het baggerwerk. In alle watergangen zal maaionderhoud plaatsvinden. Riet en waterplanten worden zo veel mogelijk verwijderd, vaak zal gefaseerd worden gemaaid of blijven er delen staan. Hierbij is ook extra aandacht voor vislocaties. Op een aantal locaties zal beschoeiing worden vervangen.

665 verzamelcontainers, waarvan 44 voor glas, 137 voor papier en karton, 258 voor GFT(e) en 226 voor PMD+restafval.

In de huidige situatie is het onderhoud, de reiniging en de garantie van de (ondergrondse) containers geborgd in een onderhoudsovereenkomst met de leverancier. De (ondergrondse) container is onderdeel van de openbare ruimte (onroerende goederen) en komt als investering ten laste van de gemeente. De N.V. BAR-Afvalbeheer faciliteert de gemeente in de aanschaf, plaatsing en het onderhoud van de ondergrondse containers. Voor de vervanging van de containers zijn middelen beschikbaar gesteld in de begroting.

De gemeente Ridderkerk bezit een eigen haven aan de rivier De Noord. Twee delen zijn te onderscheiden. Aan de noordzijde een industriehaven met twee watergebonden bedrijven en een
passantensteiger. Aan de zuidzijde een recreatiehaven met twee jachthavens. Behalve de passantensteiger worden de overige delen verhuurd.

Binnen het groot onderhoud (reserve) wordt nu nog gerekend met het eens in de vijf jaar baggeren van de haven. Als gevolg van onder andere toename van scheepsbewegingen bij De Noord, onzekerheden over de aanwas van baggerslib en verplaatsing van baggerslib binnen de haven, wordt er de komende jaren 2x per jaar gemonitord door middel van dieptemetingen. 

De aanwezige constructies worden incidenteel vervangen. Hier worden geen structurele middelen voor gereserveerd. Indien nodig wordt extra budget aangevraagd.

• Monitoring (dieptemeting) van baggerslib wordt in 2025 voortgezet.
• Als gevolg van de monitoring wordt een lange termijnplanning voor het baggeren opgesteld.

Het Maatschappelijk Vastgoed biedt huisvesting aan diverse maatschappelijke functies. Dit gaat zowel om afdelingen van de gemeentelijke dienstverlening als huisvesting van verenigingen en stichtingen. Het gemeentelijk vastgoed bestaat uit:

• Het gemeentehuis en de voormalige gemeentewerf.
• Voormalige onderwijsgebouwen.
• Binnen- en buitensportaccommodatie waaronder ook recreatiecentrum de Fakkel.
• Wijkcentra.
• Peuterspeelzalen en kinderdagverblijven.
• Het rouwcentrum.
• Enkele bedrijfsruimten en enkele woningen.

Ook zijn wij eigenaar van enkele gemeentelijk- als Rijksmonumenten.

We beheren de gebouwen aan de hand van het gewenst onderhoudsniveau. Deze leggen wij vast in een Meerjarenonderhoudsplan met bijkomende Meerjarenonderhoudsbegroting. In 2025 wordt de Meerjarenonderhoudsbegroting van de gemeentelijke gebouwen geactualiseerd.

 De verwachting is dat we in 2025 zullen werken aan de plannen om te komen tot herstructurering van het sportpark Bolnes. Ook werken we verder aan het onderzoek naar de toekomst van recreatiecentrum de Fakkel.

We werken verder aan een herbestemmingsonderzoek van Randweg 3 om te komen tot een passende invulling van het gebouw en het terrein. Zo ook voor de museumschool aan de Rijksstraatweg 101 te Rijsoord.

We gaan een nieuwe Meerjarenonderhoudsplan en begroting opstellen voor het Maatschappelijk vastgoed van de gemeente Ridderkerk. In 2025 zullen we de gebouwen inventariseren en beoordelen op hun conditie. Tegelijk zullen we kijken hoe we de gebouwen verder kunnen verduurzamen en onderzoeken hoe we de gebouwen energieneutraal kunnen maken.

Sportaccommodaties	Begroot
Klein onderhoud	2.563.600
Groot onderhoud	337.000
Investeringen	2.556.700
Saldo van storting en onttrekking reserve	-59.600
Totaal sportaccommodaties	5.397.700
Stand reserve per 1 januari 2025	1.298.300
Storting	250.000
Onttrekking	-309.600
Stand reserve per 31 december 2025	1.238.700

Onderwijsgebouwen	Begroot
Onderhoud	2.552.400
Investeringen	13.599.700
Totaal onderwijsgebouwen	16.152.100